ABDURRAHİM KOZALI: FIKIH USULÜNE GİRİŞ 3.SEMİNER ÖZETİ

Bu seminerde, fıkıh usulü ilminin tanımı, İslam düşüncesindeki yeri ve diğer İslami ilimlerle ilişkisi ele alınmıştır. Fıkıh usulü, hem teorik hem de pratik açıdan İslam hukukunun temelini oluşturan bir disiplindir.

Ana Temalar:

  1. Fıkıh Usulünün Tanımı:
    • Fıkıh usulü, dini delillerden şer’i ve ameli hükümlerin çıkarılmasını sağlayan metodolojik bir ilimdir.
    • İmam Gazali’nin el-Mustasfa eserinde, fıkıh usulü, akıl ve naklin bir araya geldiği bir disiplin olarak değerlendirilmiştir.
  2. İlimlerin Tasnifi:
    • Gazali, ilimleri üç gruba ayırır:
      • Salt Akli İlimler: Matematik ve astronomi gibi, dini bir yönlendirme olmadan akıl yoluyla öğrenilen bilimler.
      • Salt Nakli İlimler: Tefsir, hadis gibi rivayet temelli ilimler.
      • Akıl ve Naklin Birleştiği İlimler: Fıkıh ve fıkıh usulü bu gruba girer.
  3. Rey Kavramı:
    • Rey, bireysel düşünme ve akıl yürütme anlamına gelir ve İslam hukukunda hüküm çıkarma sürecinde vazgeçilmezdir.
    • Ehl-i rey ve ehl-i hadis arasındaki temel ayrılık, bireysel düşüncenin dini hükümlerdeki rolünden kaynaklanır.
  4. Kelam ve Fıkıh Usulü İlişkisi:
    • Kelam, fıkıh usulünün temel ilkelerini (mebadi) sağlarken, usul ise kelam ilmine yöntemsel bir çerçeve sunar.
    • Gazali’ye göre, kelam en yüksek ilimdir ve diğer ilimlerin temelini oluşturur.
  5. Hüküm ve Hedef:
    • Fıkıh usulü, delillerden hareketle dini hükümlere ulaşmayı amaçlar. Gazali’nin sisteminde deliller (kitap, sünnet), hükümler (vacip, haram) ve hüküm çıkarma (istimbat) süreçleri detaylıca ele alınmıştır.
    • Gazali, delilleri bir ağaca, hükümleri ise bu ağacın meyvesine benzetir.

Sonuç:

Fıkıh usulü, İslam hukukunun kurallarını belirlerken, akıl ve nakli bir araya getirerek İslam düşüncesinde özel bir yer tutar. Gazali’nin fıkıh usulüne dair yaklaşımı, sistematik düşüncenin bir örneği olup, hüküm çıkarma sürecini hem teorik hem de pratik düzeyde ele almıştır.

 

This seminar focused on the definition of Usul al-Fiqh, its role in Islamic thought, and its relationship with other Islamic sciences. Usul al-Fiqh is a foundational discipline that provides both theoretical and practical underpinnings for Islamic law.

Main Themes:

  1. Definition of Usul al-Fiqh:
    • Usul al-Fiqh is the methodological science that facilitates the derivation of legal and practical rulings from religious sources.
    • In Al-Ghazali’s Al-Mustasfa, Usul al-Fiqh is described as a discipline where reason and revelation intersect.
  2. Classification of Sciences:
    • Al-Ghazali classifies sciences into three categories:
      • Purely Rational Sciences: Fields like mathematics and astronomy that rely on reasoning without religious guidance.
      • Purely Transmitted Sciences: Text-based disciplines like Quranic exegesis (tafsir) and hadith.
      • Sciences Combining Reason and Transmission: This category includes fiqh and Usul al-Fiqh.
  3. The Concept of Rey (Independent Reasoning):
    • Rey refers to individual reasoning and is indispensable in the process of deriving Islamic rulings.
    • The primary difference between the Ahl al-Ra’y (people of reason) and Ahl al-Hadith (people of tradition) lies in the role of independent reasoning in forming religious rulings.
  4. Relationship Between Kalam and Usul al-Fiqh:
    • Kalam (Islamic theology) provides the foundational principles (mabadi) for Usul al-Fiqh, while Usul al-Fiqh offers methodological structure to Kalam.
    • Al-Ghazali regarded Kalam as the highest science, forming the basis for all others.
  5. Purpose and Aim of Usul al-Fiqh:
    • Usul al-Fiqh aims to derive religious rulings based on evidence. In Al-Ghazali’s framework, evidence (Quran, Sunnah), rulings (obligatory, forbidden), and the process of derivation (istimbat) are thoroughly examined.
    • Al-Ghazali compared evidence to a tree and rulings to its fruits.

Conclusion:

Usul al-Fiqh occupies a unique place in Islamic thought by integrating reason and revelation to define the principles of Islamic law. Al-Ghazali’s approach to Usul al-Fiqh exemplifies systematic reasoning, addressing the process of deriving rulings at both theoretical and practical levels.