AYHAN ÇİTİL: ARİSTOTELES, METAFİZİK OKUMALARI 14. SEMİNER ÖZETİ
Ana Temalar:
- Platoncu Metafiziğin Eleştirisi ve Dile Dayalı Temellendirme
Aristoteles, Platon’un metafiziğini soyut ve aşırı kuramsal bulur; bunun yerine varlık çokluğunun ve kategorilerin dilsel işlevlerle birlikte düşünülmesi gerektiğini savunur. Bu yaklaşım, dil ile varlık arasındaki ilişkinin çözülmemiş olduğunu ve gelecekteki metafizik tartışmaların dilbilimsel temellere yaslanabileceğini gösterir. Platon ve Aristoteles’in her ikisi de dili metafiziğe nasıl dahil edeceklerini tam olarak ortaya koyamamıştır. - Aristoteles’in Bütünlük ve Töz Üzerine Anti-Absolütist Tavrı
Aristoteles, varlığı tümüyle temellendirecek bir “mutlak bütün” ya da “nihai unsur” fikrini reddeder. Hece, masa gibi örnekler üzerinden bütün ve parçaların göreli olduğu gösterilir. Bu yaklaşım, Kant’ın “kendinde varlıklar” (Tanrı, ruh, evren) üzerine geliştirdiği düşünceyle örtüşür. Her iki düşünür de metafiziğin özcü kesinliklere ulaşamayacağını savunur. - Kant’ta Metafiziksel Mutlakların Eleştirisi
Kant, yargının yansıtıcı (reflektif) ve belirleyici (kognitif) biçimleri arasında ayrım yapar. Ruh, dünya ve Tanrı gibi kavramlar, kurucu değil, düzenleyici fikirlerdir. Yani bilginin nesnesi değil, düşüncenin yöneldiği ideallerdir. Çitil, Kant’ın üçlü yanılsama (transandantal illüzyon) kavramına dikkat çekerek metafiziğin düşebileceği hataları analiz eder. - Aristoteles ve Kant Arasında Bilim Temelli Karşılaştırma
Aristoteles de, Kant da bilimsel bilgiyi metafiziksel bir zemine dayandırmadan temellendirme çabası içindedir. Aristoteles, bilimin birincil nedenlere ulaşabileceğini ama bunun Platon’un idealarıyla değil, içkin nedenlerle gerçekleşebileceğini savunur. Kant ise bilimi sentetik a priori yargılar aracılığıyla kurar. Her iki yaklaşım da mutlak metafizikten çok eleştirel rasyonalizme dayanır. - Metafizik Kitabının II. Bölümüne Giriş ve Yöntemsel Uyarı
Seminerin sonunda, Metafizik kitabının II. bölümü tanıtılır. Aristoteles’e göre, az ya da çok isabetli her düşünür hakikatin peşindedir. Gerçeği tam olarak bilen kimse yoktur; ama herkesin katkısıyla hakikatin büyük bölümü ortaya çıkar. Bu, metafiziğin geleneksel sürekliliğini ve kolektif bilgi inşasını vurgulayan önemli bir başlangıç olur.
Sonuç:
14. seminer, Aristoteles ile Kant’ın mutlak metafizik kavramlarına karşı geliştirdikleri eleştirel düşünceyi karşılaştırmalı biçimde inceler. Her iki filozof da metafiziği akıl yürütmenin yönü olarak kabul ederken, onun kurucu değil yönlendirici bir rol üstlendiğini savunur. Aristoteles’in ikinci kitabın başındaki ölçülü ve kapsayıcı tutumu, metafizik arayışın hem bireysel hem kolektif yapısını belirleyen temel bir çerçeve sunar.
Main Themes:
- Critique of Platonic Metaphysics and Linguistic Foundations
Aristotle’s critique targets the Platonic view of metaphysics as too abstract and theoretical. Instead, he emphasizes the multiplicity of being and categories, linking metaphysical understanding to the functions of language. The seminar highlights that neither Plato nor Aristotle fully resolves how language relates to ontological structures. This opens space for future metaphysical-linguistic inquiries, possibly involving modern linguistic theories like generative grammar. - Aristotle’s Anti-Absolutist Stance on Wholeness and Elements
Aristotle denies any final whole or absolute element that could ground being in a complete sense. He uses examples such as syllables and chairs to demonstrate the relativity of parts and wholes. This critique anticipates Kant’s later argument that metaphysical totalities (like self, cosmos, and God) are illusions of reason. Thus, both thinkers challenge essentialist metaphysical claims. - Kant’s Critique of Metaphysical Absolutes
Kant’s distinction between reflective judgment and cognitive synthesis shows that concepts like the soul, world, or God are regulative ideas, not constitutive ones. They guide thought but cannot be empirically affirmed. The seminar elaborates on Kant’s three transcendental illusions and his idea of metaphysics as a tendency of reason toward totality, which can mislead if mistaken for actual knowledge. - Comparison of Aristotle and Kant in the Context of Scientific Foundations
Both philosophers ultimately preserve the validity of science without requiring absolute metaphysical grounds. Aristotle claims science can reach first causes without appealing to Platonic absolutes, while Kant anchors scientific knowledge in synthetic a priori judgments without invoking metaphysical entities. This shared position lays the groundwork for post-Kantian pragmatism and relativism in science. - Beginning of Book II and the Methodological Preface
The seminar concludes with an introduction to Book II of Metaphysics, where Aristotle asserts that all thinkers, regardless of precision, contribute to the search for truth. Truth is likened to a large door—nearly every throw hits it. While no one fully possesses it, cumulative effort reveals much. This collective epistemology affirms the value of tradition and history in philosophical inquiry.
Conclusion:
This seminar delves deeply into Aristotle’s and Kant’s mutual critiques of absolutist metaphysics, framing both as thinkers who resist metaphysical totalities yet affirm scientific and philosophical reasoning. Aristotle’s opening to Book II stresses modesty, continuity, and the collective search for truth, setting a reflective tone for the continuation of metaphysical investigation.