EKREM DEMİRLİ, İSLAM DÜŞÜNCESİNDE VELAYET 11. SEMİNER ÖZETİ

Bu seminer, İbnü’l-Arabî’nin velayet anlayışını merkeze alarak velayetin mahiyeti, nübüvvetle ilişkisi ve Hatmü’l-Velâye (velayetin mühürlenmesi) kavramlarını ele almaktadır. Hakîm Tirmizî’nin sorularına dayalı olarak gelişen tartışmalarda, velayet kavramının geleneksel tasavvuf anlayışından farklı olarak nasıl bir ontolojik çerçeveye oturtulduğu incelenmektedir. İbnü’l-Arabî’nin velayeti sadece ahlaki ve epistemolojik bir kavram olarak değil, kozmolojik ve varlık düzeninin bir parçası olarak ele alması detaylandırılmaktadır.

Ana Temalar:

1. Velayetin Hatemi ve Nübüvvet ile İlişkisi: Seminerde, velayetin de nübüvvet gibi bir sonu olup olmadığı tartışılmaktadır. İbnü’l-Arabî’ye göre velayet de nübüvvet gibi bir döngü içinde tamamlanır.
2. Tasavvufi Düşüncede Döngüsellik: Geleneksel tasavvufta velayet, bireysel kemale ulaşmakla ilgili bir mesele iken, İbnü’l-Arabî’nin yorumunda velayet bir halka gibi düşünülmektedir.
3. Velayetin Ahlaki Olmaktan Çıkıp Ontolojik Bir Kavrama Dönüşmesi: Geleneksel tasavvufta velayet, ahlaki kemale ulaşmakla ilişkilendirilirken, İbnü’l-Arabî’de velayet, varlık düzeninin bir parçası olarak görülmektedir.
4. Hatemü’l-Velâye (Velayetin Sonuncusu) Kimdir?: İbnü’l-Arabî’ye göre genel velayetin hatemi Hz. İsa’dır, Muhammedî velayetin hatemi ise bir Arap’tır ve velayet Hz. Peygamber’in getirdiği düzen içinde mühürlenmiştir.
5. Hz. İsa’nın Rolü ve Velayetin Tamamlanması: İbnü’l-Arabî’ye göre Hz. İsa, kıyametten önce dünyaya dönecek ve son büyük veli olarak velayeti mühürleyecektir. Hz. İsa’nın peygamberliği sona ermiş olacak, ancak velayet makamında bulunacaktır.
6. Sünni ve Şii Teolojide Mehdi ve Hatemü’l-Velâye: Sünni ve Şii paradigmalarda Mehdi ve hatem kavramlarının farklı anlamlara sahip olduğu ve İbnü’l-Arabî’nin bu meseleye dair görüşlerinin nasıl konumlandırıldığı analiz edilmektedir.
7. İbnü’l-Arabî’nin Kendini Hatemü’l-Velî Olarak Tanımlama İhtimali: İbnü’l-Arabî’nin çeşitli eserlerinde Hatemü’l-Velâye’ye dair ifadelerinin, kendisini ima edip etmediği tartışılmaktadır.

Sonuç:
Bu seminer, velayet kavramının İbnü’l-Arabî’nin düşüncesinde nasıl metafiziksel ve ontolojik bir düzleme taşındığını göstermektedir. Geleneksel tasavvufun ahlaki ve bireysel kemale dayalı velayet anlayışının, İbnü’l-Arabî tarafından nasıl daha büyük bir kozmolojik bütünlüğe yerleştirildiği incelenmiştir. Hatemü’l-Velâye meselesi bağlamında Hz. İsa’nın rolü, Mehdi inancı ve velayetin sonunun ne anlama geldiği gibi meseleler karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır.

This seminar focuses on Ibn al-ʿArabī’s concept of walāya (sainthood), examining its nature, its relationship with nubuwwa (prophethood), and the idea of the Seal of Sainthood (Khatm al-Walāya). Based on Ḥakīm Tirmidhī’s inquiries, the discussion explores how Ibn al-ʿArabī’s ontological interpretation of sainthood differs from traditional Sufi perspectives. Unlike classical understandings of walāya as an ethical and epistemological concept, Ibn al-ʿArabī presents it as an integral part of the cosmic and metaphysical order.

Main Themes:

1. The Seal of Sainthood and Its Relation to Prophethood: The seminar discusses whether sainthood, like prophethood, has an ultimate end. Ibn al-ʿArabī argues that walāya, like nubuwwa, follows a cyclical completion.
2. Cyclicality in Sufi Thought: While traditional Sufism views walāya as an individual journey toward spiritual perfection, Ibn al-ʿArabī conceptualizes it as a cosmic cycle.
3. From Ethical to Ontological Sainthood: In classical Sufism, sainthood is linked to achieving moral excellence. However, Ibn al-ʿArabī reinterprets walāya as a fundamental aspect of existence itself.
4. Who is the Seal of Sainthood (Khatm al-Walāya)?: According to Ibn al-ʿArabī, the Seal of General Sainthood (Khatm al-Walāya al-ʿĀmma) is Jesus, while the Seal of Muḥammadan Sainthood (Khatm al-Walāya al-Muḥammadiyya) is an Arab, completing the spiritual order within the framework of Prophet Muḥammad’s legacy.
5. The Role of Jesus and the Completion of Sainthood: Ibn al-ʿArabī asserts that Jesus will return before the Day of Judgment as the final great saint (walī), sealing the cycle of sainthood. His role as a prophet will have ended, but he will remain in the walāya hierarchy.
6. The Concept of the Mahdī in Sunni and Shi‘i Theology: The seminar compares how the Mahdī and Khatm concepts differ in Sunni and Shi‘i traditions, positioning Ibn al-ʿArabī’s views within this broader theological discourse.
7. Did Ibn al-ʿArabī Consider Himself the Seal of Sainthood?: Some of Ibn al-ʿArabī’s writings suggest that he may have hinted at himself in the context of Khatm al-Walāya, leading to scholarly debates on this matter.

Conclusion:
This seminar highlights how Ibn al-ʿArabī transforms the concept of sainthood from an individual ethical journey to a metaphysical and ontological framework. It explores how he integrates walāya into a cosmic structure, moving beyond its traditional moral interpretations. The discussion also examines Jesus’ role, the Mahdī doctrine, and the theological implications of the Seal of Sainthood, contrasting Ibn al-ʿArabī’s perspectives with classical and sectarian views.