EKREM DEMİRLİ: KİTÂBU’T-TEVHÎD OKUMALARI 14. SEMİNER ÖZETİ

Bu seminer, İslam düşüncesinde nübüvvet (peygamberlik) kavramını ele almakta ve özellikle İslam’ın peygamberlik anlayışının diğer dinlerden nasıl ayrıldığını tartışmaktadır. Nübüvvetin İslam’daki yeri, peygamberlik ile Tanrı’ya iman arasındaki ilişki ve peygamberlik kavramının teolojik temelleri üzerine yoğunlaşılmaktadır. Aynı zamanda İslam, Yahudilik ve Hristiyanlık bağlamında nübüvvet anlayışları karşılaştırılmakta ve İslam’ın peygamberlik kavramının özgünlüğü vurgulanmaktadır.

Ana Temalar:

1. İslam’da Nübüvvetin Tanımı ve Önemi: Peygamberlik, İslam inancında Allah’a imanla doğrudan bağlantılı bir konudur. Deizm ve agnostisizmin peygamberliği reddettiği, çünkü Tanrı-insan irtibatını kabul etmedikleri vurgulanmıştır.
2. Nübüvvetin Diğer Dinlerdeki Yeri:
   • Yahudilikte Nübüvvet: Yahudilikte esas olan kavmin seçilmişliği olduğu için peygamberlerin rolü İslam’daki gibi değildir. Yahudi peygamberleri, topluma dini yaymak yerine Yahudi halkının iç meselelerine odaklanmıştır.
   • Hristiyanlıkta Nübüvvet: Hristiyanlık, peygamber temelli bir din olarak gelişmemiştir. Hz. İsa, Hristiyan teolojisinde bir peygamber olarak değil, Tanrı’nın bedenlenmiş hali olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, peygamberlik anlayışı Hristiyanlıkta merkezi bir öğe değildir.
3. Nübüvvetin İslam’a Mahsus Olması: İslam’da peygamberlik, Tanrı’nın insanlarla irtibatını sağlayan temel bir unsurdur. İslam, kendisinden önceki dinleri bir gelenek olarak kabul etmediği için peygamberliğe dair özgün bir yapı kurmuştur.
4. Peygamberin Misyonu ve Toplumsal Düzene Katkısı: İmam Mâtürîdî’ye göre peygamberlerin temel amacı, insanlara toplumsal düzeni ve medenileşmeyi öğretmektir. Temeddün (medenileşme) kavramı peygamberlik ile bağlantılı görülmekte, peygamberlerin insanlara bilgi, ahlak ve hukuk öğreterek düzen kurduğu ifade edilmektedir.
5. Peygamberlik ile Mucize ve Kehanet Arasındaki Fark: Kur’an’da peygamberlerin kahin, sihirbaz veya şair olmadıklarının özellikle vurgulanması, tarih boyunca peygamberliğin bu tür figürlerle karıştırıldığını göstermektedir. İslam’da peygamberler, sıradan insanlar tarafından bilinmeyen hakikatleri bildiren kişiler olarak kabul edilir.
6. Nübüvvetin Epistemolojik Temeli: İmam Mâtürîdî, insanların kesin bilgileri ancak peygamberler aracılığıyla edinebileceğini savunur. Örneğin, ölümün evrenselliği gibi konular, insani gözlemle değil, peygamberlerin vahiy yoluyla aktardıkları bilgilerle kesinleşmektedir.
7. Toplumların Nübüvvetle İlişkisi ve Antropolojik Yaklaşım: İmam Mâtürîdî’ye göre, bir toplumun kültürel seviyesini ve toplumsal düzenini inceleyerek orada bir peygamberin gelip gelmediğini anlamak mümkündür. Gelişmiş medeniyetler, peygamberlerin toplumsal düzen kurma misyonunun bir göstergesidir.

Sonuç:
Bu seminer, İslam’ın peygamberlik anlayışının teolojik ve toplumsal temellerini ele alarak nübüvvetin epistemolojik ve ontolojik açıdan nasıl bir fonksiyon üstlendiğini tartışmaktadır. Peygamberlerin sadece dini liderler değil, aynı zamanda toplumsal düzen kurucuları olduğu fikri, İmam Mâtürîdî’nin görüşleri ışığında detaylandırılmıştır. Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam arasındaki peygamberlik anlayışlarının farklılıkları ortaya konulmuş, İslam’ın peygamberlik konusundaki özgün yaklaşımı vurgulanmıştır.

This seminar explores the concept of prophethood (nubuwwa) in Islamic thought, particularly focusing on how Islam’s understanding of prophethood differs from that of other religions. It examines the role of prophethood in Islam, its connection to belief in God, and the theological foundations of the prophetic mission. Additionally, a comparative analysis is made between Islam, Judaism, and Christianity, emphasizing the uniqueness of Islam’s prophetic tradition.

Main Themes:

1. The Definition and Significance of Prophethood in Islam: Prophethood in Islam is directly linked to faith in God. Deism and agnosticism reject prophethood because they deny direct communication between God and humanity.
2. The Role of Prophethood in Other Religions:
   • Prophethood in Judaism: Judaism emphasizes the concept of a “chosen people,” and prophets serve more as guides for the Jewish community rather than universal messengers spreading a divine message to all humanity.
   • Prophethood in Christianity: Christianity is not fundamentally a prophet-centered religion. Jesus is not considered a prophet in Christian theology but rather the incarnation of God, making prophethood a secondary concept.
3. The Uniqueness of Prophethood in Islam: Islam establishes a distinct framework for prophethood, rejecting the notion that it merely follows previous religious traditions. In Islam, prophets are essential intermediaries between God and humanity.
4. The Mission of Prophets and Their Role in Civilization: According to Imām al-Māturīdī, prophets are primarily sent to establish social order and civilization (tamaddun). They provide knowledge, morality, and laws to structure society.
5. Prophethood vs. Miracles and Divination: The Qur’an emphasizes that prophets are not soothsayers, magicians, or poets. This distinction suggests that throughout history, prophethood was often misunderstood and conflated with mystical or supernatural roles. In Islam, prophets are bearers of truths that are unknown to ordinary people.
6. The Epistemological Basis of Prophethood: Imām al-Māturīdī argues that absolute truths can only be obtained through prophets. For example, universal truths such as the certainty of death cannot be fully grasped through mere human observation but require prophetic revelation.
7. Prophethood and the Anthropological Approach: According to Māturīdī, analyzing a society’s cultural and social structure can indicate whether a prophet had been sent there. Developed civilizations reflect the role of prophets in establishing order and progress.

Conclusion:
This seminar provides an in-depth analysis of Islam’s unique approach to prophethood, examining its theological and social implications. It explores how prophets serve not only as religious guides but also as founders of social order. By comparing the concept of prophethood in Islam, Judaism, and Christianity, the discussion highlights Islam’s distinctive emphasis on prophets as essential mediators between God and humanity.