EKREM DEMİRLİ,KUŞEYRİ OKUMALARI 11. SEMİNER ÖZETİ
Seminerin Amacı ve İçeriği
Bu seminer, Kuşeyrî Risalesi’nde yer alan sûfîlerin özlü sözlerinden hareketle, tasavvufun bilgi, akıl, aşk ve edep gibi temel kavramlar etrafında kurduğu özgün düşünce yapısını analiz eder. Demirli, bu sözleri bireysel sezgi ifadeleri olmaktan çıkararak metafizik ve ahlâkî boyutları olan söylemler olarak yorumlar. Özellikle aklın sınırları, aşkın bilgisel işlevi ve sûfî terbiyenin özü olan edep kavramı etrafında çok katmanlı bir çözümleme yapılır.
Ana Temalar ve Başlıklar
- Bilgi–Aşk–Edep İlişkisi
Sûfîler için bilgi, yalnızca zihinsel değil, kalbî bir hadisedir. Aşk, bilgiyi derinleştirir; edep ise onu muhafaza eder. Bilginin hakikate dönüşmesi ancak bu üçlü yapının birlikte işlemesiyle mümkündür.
- Akıl ve Onun Sınırlılığı
Demirli, tasavvufta aklın değerini teslim etmekle birlikte onun mutlak bilgiye ulaşmadaki yetersizliğini vurgular. Aklın ‘vesile’ olduğu, ama hakikate varmak için aşk ve sezgiyle desteklenmesi gerektiği ifade edilir.
- Sûfîliğin Aşk Temelli Ontolojisi
Aşk, yalnızca duygusal bir hâl değil, varoluşu düzenleyen ontolojik bir ilkedir. Sûfîlere göre Allah, sevdiği için yaratmıştır ve insanın O’na dönüşü de bu sevgi üzerinden olur. Bu anlayış, varlık–bilgi–ahlâk üçlüsünü aşk merkezli bir zeminde birleştirir.
- Edep ve Terbiye
Edep, sûfîliğin tüm yapısını belirleyen asli ilkedir. Edep, Tanrı karşısında haddini bilmek, başkasına karşı da haddini aşmamaktır. Bu, tasavvufun hem bireysel hem toplumsal ahlâk anlayışını şekillendirir.
- Şatahat ve Sözün Sınırı
Bazı sûfîlerin sarf ettiği aşırı iddialı sözlerin (şatahat) bağlamı, Demirli tarafından bilgi, vecd ve edep çerçevesinde yorumlanır. Bu tür sözlerin bilgiyle değil, hâl ile ilişkili olduğu ve ancak ehli tarafından anlaşılabileceği belirtilir.
Sonuç
Bu seminer, sûfî sözlerin ardında yatan derin metafizik ve ahlâkî yapıyı ortaya koyar. Akıl, aşk ve edep üçlüsü, tasavvufun hem bilgi hem hâl düzleminde nasıl işlediğini anlamak için temel yapıtaşlarıdır. Kuşeyrî’nin seçtiği sözler, bu yapının tarihsel sürekliliğini ve zenginliğini yansıtırken, Demirli’nin yorumları bu mirası günümüz düşüncesiyle buluşturur.
Purpose and Content of the Seminar
This seminar analyzes the foundational Sufi notions of knowledge, reason, love, and adab (etiquette) through the concise sayings of early Sufis found in Qushayrī’s Risāla. Demirli interprets these statements not merely as expressions of individual intuition but as metaphysical and ethical insights. Special emphasis is placed on the limits of rationality, the epistemic role of love, and adab as the backbone of Sufi training.
Main Themes and Topics
- Interplay of Knowledge, Love, and Adab
For Sufis, knowledge is not purely intellectual—it must be internalized through the heart. Love deepens knowledge, while adab safeguards it. The transformation of knowledge into truth requires the harmony of these three dimensions.
- The Limits of Reason
While acknowledging the value of reason, Demirli underscores its limitations in attaining ultimate truth. Reason is instrumental, but genuine insight (maʿrifa) comes through love and spiritual unveiling.
- Ontology of Love in Sufism
Love is not just an emotional state—it is the ontological principle that underpins creation. According to Sufi doctrine, God created out of love, and the human return to the Divine is framed by the same force. This view unites ontology, epistemology, and ethics through the axis of love.
- Adab and Ethical Discipline
Adab is the core virtue of Sufi life. It means knowing one’s limits before God and respecting boundaries in social interactions. It forms both the personal and communal ethic of the Sufi path.
- Shaṭaḥāt and the Boundaries of Speech
Demirli examines controversial ecstatic utterances (shaṭaḥāt) in relation to knowledge, spiritual states, and adab. He contends that such expressions are rooted in experiential states rather than formal doctrine, and must be interpreted by those with inner insight.
Conclusion
This seminar reveals the deep metaphysical and ethical structure beneath the aphorisms of the Sufi tradition. The triad of reason, love, and adab defines how knowledge is attained and embodied in Sufism. Qushayrī’s selections reflect a rich historical continuum, while Demirli’s commentary bridges this legacy with modern philosophical reflection.