EKREM DEMİRLİ,KUŞEYRİ OKUMALARI 21. SEMİNER ÖZETİ

1. Seminerin Amacı ve İçeriği:
   Bu derste, Kuşeyrî’nin er-Risâle adlı eserinde geçen gaybet (manevî yokluk) kavramı ele alınmakta; kavramın epistemolojik ve fenomenolojik anlamı sorgulanmakta, verilen örneklerin yetersizliği ve kavramsal tutarsızlıklar üzerinden eleştiriler yapılmaktadır. Ekrem Demirli, gaybetin tanımı, benzer kavramlarla ilişkisi ve tasavvufî literatürdeki işleniş biçimlerine yönelik detaylı bir çözümleme sunar.
2. Ana Temalar ve Başlıklar:

1. Gaybetin Tanımı ve Mahiyeti:
   Kuşeyrî, gaybeti kalbin dünyevî farkındalıklardan uzaklaşması ve ilahî tecellilerle meşgul olması olarak tanımlar. Ancak Demirli, bu tanımı eksik bulur; “meşguliyet” yerine “mahv” veya “galebe” gibi daha yerinde terimlerin kullanılması gerektiğini söyler.
2. Olumlu ve Olumsuz Yokluk Halleri:
   Gerçek gaybetin bilinçli bir farkındalık hali olduğunu, bayılma, kendinden geçme gibi durumların gaybet olarak tanımlanamayacağını vurgular. Sadece Allah ile meşgul olma halinin olumlu bir gaybet olduğu, diğerlerinin ise karıştırılmaması gerektiği belirtilir.
3. Sûfî Rivayetler ve İsnad Sorunu:
   Kuşeyrî’nin Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’e isnat ettiği sözlerin sorgulanması gerektiği ifade edilir. Bu tür sözlerin bağlamından koparılarak “delil” olarak kullanılmasının sakıncaları vurgulanır.
4. Örneklerin Yeterliliği ve Eleştirisi:
   Kuşeyrî’nin verdiği örnekler içinde yalnızca Kur’an dinleyip kendinden geçen demircinin örneği anlamlı bulunur. Bayılma, kendinden geçme gibi örneklerin gaybeti temsil etmediği, duygu yoğunluğu ile bilinç kaybının karıştırıldığı ifade edilir.
5. Gaybet, Huzur ve Sükûr/Sahv İlişkisi:
   Huzurun Allah’la birlikte olma, gaybetin ise mahlûkattan kopma hali olduğu vurgulanır. Demirli, bu iki halin birbirinin ön şartı gibi gösterilmesini eleştirir; kavramsal ayrımların net yapılması gerektiğini savunur.
6. Kavram İnşasındaki Yetersizlik:
   Demirli’ye göre Kuşeyrî, kavramları sistematik şekilde tanımlamakta başarısızdır. Tanımların zayıf, örneklerin tutarsız ve anlatımın felsefi derinlikten uzak olduğu yönünde eleştiriler yöneltilir.

3. Sonuç:
   Bu seminer, Kuşeyrî’nin gaybet kavramını anlatırken düştüğü epistemolojik ve kavramsal eksiklikleri ortaya koyar. Demirli, sufî literatürün klasik anlatılarına eleştirel bir gözle yaklaşmakta, felsefî netlik ve kavramsal tutarlılık talep etmektedir. Seminer, mistik tecrübenin anlatımında modern düşünsel duyarlıkların gerekliliğini vurgular.

1. Purpose and Content of the Seminar:
   This seminar explores the concept of ghaybah (spiritual absence) in Sufism as discussed in Qushayri’s Risala and critically examined by Ekrem Demirli. The focus is on defining ghaybah epistemologically, distinguishing it from similar mystical states, and evaluating the sufficiency of traditional examples and explanations within Sufi literature.
2. Main Themes and Headings:

1. Definition and Nature of Ghaybah:
   Demirli argues that Qushayri’s definition of ghaybah—the heart’s disconnection from awareness of worldly events due to divine influx—is epistemically vague. He suggests more precise terms like istihlak (annihilation) or maghlubiyyah (being overwhelmed) would be better suited than ishtighal (preoccupation).
2. Positive and Negative Forms of Absence:
   The seminar distinguishes between a positive ghaybah (awareness only of God) and forms confused with fainting or emotional overwhelm, arguing that true ghaybah requires the subject to remain conscious.
3. Critique of Sufi Narratives and Authority:
   Demirli critiques Sufi reliance on unverifiable sayings from the early generations (e.g. Abu Bakr, Umar), stressing the need for careful contextualization rather than uncritical use as proof.
4. Examples and Their Adequacy:
   Among various stories cited by Qushayri, only the example of the blacksmith handling hot iron while entranced by a Qur’anic verse is considered a valid representation of ghaybah. Stories involving unconsciousness or emotional reactions are dismissed as inadequate.
5. Relationship between Ghaybah, Huzur (Presence), and Sahu/Sukr (Sobriety/Intoxication):
   Demirli explains huzur as the full presence before God and ghaybah as partial or total absence from creation, arguing they should not be presented as automatically interdependent. He criticizes Qushayri’s logical constructions for lacking rigor and philosophical clarity.
6. Conceptual Weaknesses in Qushayri’s Work:
   Demirli repeatedly emphasizes Qushayri’s inadequacy as a technical theorist of Sufi terminology, accusing him of vague definitions, uncritical narrative use, and an inconsistent framework for key states and concepts.

3. Conclusion:
   This seminar critiques Qushayri’s attempt to define and illustrate ghaybah and related mystical states, highlighting conceptual inconsistencies and narrative inadequacies. Demirli pushes for a more philosophically rigorous approach, demanding clear distinctions between mystical experience and metaphor, and greater respect for epistemological standards. The analysis emphasizes the need to reassess traditional Sufi literature through a contemporary intellectual lens.