EKREM DEMİRLİ,KUŞEYRİ OKUMALARI 34. SEMİNER ÖZETİ
Seminerin Amacı ve İçeriği
Bu seminer, Kuşeyrî Risalesi’nde yer alan “irade” ve “sıdk” kavramlarını merkeze alarak tasavvufî şahsiyet inşasında ahlâkî ve ontolojik boyutları ortaya koymayı hedefler. Ekrem Demirli, kelamî arka planla birlikte sufîlerin bu kavramlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini ve mürid–mürad ayrımı çerçevesinde iradenin nasıl dönüştüğünü tartışır. Ayrıca sıdk kavramı üzerinden, iç tutarlılık, ahlaki cesaret ve manevi olgunluğun sınırları yeniden değerlendirilir.
Ana Temalar ve Başlıklar
- İrade Kavramının Tasavvufi Yorumu
Kelamda Tanrı ve insan iradesi arasındaki ilişki tartışılırken, tasavvufta irade terkedilmesi gereken bir bağ olarak ele alınır. Sufiler, kulun iradesini Allah’a teslim ederek “iradesizlik” makamına ulaşmasını hedefler.
- Mürid, Murad ve Fena Anil İrade
Tasavvufta mürid, kendi iradesini terk eden kişidir. Bu süreçte kulun özne olmaktan çıkarak Allah’ın iradesine râm olması amaçlanır. Mürid, murad olmaya; yani Allah tarafından seçilmiş kul olmaya yönelir.
- Adetin Terkedilmesi ve Gerçek İrade
İrade, nefisle alışkanlıkları kırmakla mümkündür. Özgürlük, yapmama iradesiyle gerçekleşir. Ramazan orucu örneğiyle bu fikir desteklenir. Kul, heva ve hevesini terk ederek özgürleşir.
- Sıdk (Doğruluk) ve Kalbin İstikameti
Sıdk, söz-doğruluğundan öte, kalbin ve niyetin hakikate uygunluğudur. Sadakat, şartlara göre şekillenen bir istikamettir. Cüneyt Bağdadî’nin “günde kırk kalıba girer” sözüyle bu çok yönlülük vurgulanır.
- Menkıbeler, Ahlak ve Sınavlar
Tasavvufî menkıbeler, müridlerin iradesini sınamak ve eğitmek için birer ilahî vesiledir. Sadakat ve sıdk, ancak kayıplar ve çelişkili durumlarla sınandığında hakiki anlam kazanır.
Sonuç
Bu seminer, sufî kimliğinin oluşumunda irade terkini ve sıdk ilkesini merkeze alır. Kul, kendi arzusundan geçerek ilahî iradeye yönelirken, bu yolda doğruluk ve sadakatle sınanır. Demirli, bu iki kavramın birleştiği noktada tasavvufun hem bir ahlâk hem de bir ontoloji olarak temellendiğini ortaya koyar.
Purpose and Content of the Seminar
This seminar focuses on the concepts of will (irāda) and truthfulness (ṣidq) as developed in Qushayrī’s Risāla. Demirli explores how classical Sufi thought reinterprets theological notions, particularly the transformation of human will and the ethical construction of the Sufi identity. The seminar also reevaluates ṣidq not merely as verbal honesty but as existential alignment with truth, tested through spiritual trials.
Main Themes and Topics
- Sufi Reinterpretation of Will (Irāda)
In theology, will is discussed in relation to God and humans. While Muʿtazilites prioritize human will and Sunnīs emphasize divine will, Sufis advocate the surrender of personal will to attain a state of “non-will” (fanāʾ ʿan al-irāda). Here, spiritual maturity entails shedding one’s agency.
- Murid, Murād, and Annihilation of Will
Paradoxically, a murid (seeker) is one who abandons will. The goal is to become murād—one who is the object of divine will. The seeker loses individual initiative, embracing divine determination in the path of spiritual transformation.
- Breaking Habits and True Will
True will requires breaking habitual desires and selfish inclinations. Freedom is not doing what one wants, but choosing restraint. Through examples like Ramadan fasting, Demirli presents “not acting” as a profound form of will aligned with servanthood.
- Ṣidq and the Alignment of the Heart
Ṣidq goes beyond speaking the truth; it is about being aligned with objective truth in all circumstances—even when it leads to destruction. Junayd’s saying about entering “forty states a day” illustrates the dynamic and situational nature of real sincerity, as opposed to the rigidity of hypocrisy.
- Role of Anecdotes and Moral Testing
Sufi anecdotes serve as spiritual lessons. They demonstrate that rewards for sincerity often come not in worldly gains but in moral trials. True ethics are revealed not through outcomes but through commitment to truth despite loss.
Conclusion
This seminar presents irāda and ṣidq as foundational to the Sufi path. By abandoning personal will and embodying unwavering sincerity, the Sufi aligns fully with divine intent. Demirli highlights how these concepts shape both the ethical and metaphysical structure of the Sufi way.