ENES KABAKÇI, MONTESQUİEU OKUMALARI: KANUNLARIN RUHU ÜZERİNE 7. SEMİNER ÖZETİ

Bu seminer, Montesquieu’nün Kanunların Ruhu Üzerine adlı eserinin üçüncü kitabını ele almakta ve farklı yönetim biçimlerinin dayandığı temel ilkeleri incelemektedir. Önceki bölümlerde Montesquieu, devletlerin doğasını ve bu doğaya uygun olarak ortaya çıkan yasaları analiz etmiştir. Bu kitapta ise yönetim biçimlerini doğaları ve işleyiş mekanizmalarına göre sınıflandırarak, onların temel ilkelerinin yasaları nasıl şekillendirdiğini açıklar. Özellikle cumhuriyet, monarşi ve despotizm yönetim biçimlerinin işleyişini ele alarak, Osmanlı İmparatorluğu’nu despotizm başlığı altında kısaca değerlendirmesi tartışılmaktadır.

Ana Temalar ve Başlıklar

1. Yönetim Biçimlerinin Doğası ve İlkesi Arasındaki Ayrım
   Montesquieu, bir yönetim biçiminin doğası ile onu ayakta tutan ilke arasındaki farkı netleştirir. Yönetimin doğası, gücün kimde olduğu ve nasıl kullanıldığı ile ilgilidir. Yönetimin ilkesi ise o sistemin devamlılığını sağlayan temel güdüdür. Örneğin, cumhuriyetlerde ilke “erdem”, monarşilerde “onur” ve despotik yönetimlerde “korku”dur. Montesquieu, bu ayrımın yasaların oluşumu ve uygulanışı üzerinde belirleyici olduğunu savunur.
2. Farklı Yönetim Biçimlerinin İlkeleri
   Montesquieu, yönetim biçimlerini üç temel kategoriye ayırarak inceler:
   • Cumhuriyet (Demokrasi ve Aristokrasi): Cumhuriyetlerde güç ya halkın tamamına (demokrasi) ya da belirli bir kesime (aristokrasi) aittir. Cumhuriyetin devamlılığını sağlayan ilke erdemdir. Erdem, bireylerin dürüst, sorumlu ve kamu yararına hareket eden vatandaşlar olması gerektiğini ifade eder.
   • Monarşi: Monarşik sistemlerde tek bir hükümdar bulunur ancak yasalar ve kurumlar ile sınırlandırılmıştır. Bu yönetim biçiminin ilkesi onurdur. Onur, bireyleri hiyerarşik bir sistem içinde kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmeye teşvik eder.
   • Despotizm: Despotik yönetimlerde güç tamamen hükümdarın elindedir ve yasalar hükümdarın keyfine bağlıdır. Bu sistemin temel ilkesi korkudur. Montesquieu, despotizmin baskıya dayalı bir sistem olduğu için uzun vadede istikrarsız ve yıkıcı olduğunu savunur.
3. Cumhuriyetlerde Erdemin Rolü
   Montesquieu, cumhuriyetlerin erdem olmadan ayakta kalamayacağını vurgular. Monarşi ve despotizmde yönetimi yasal düzen veya korku sağlamaktadır. Ancak cumhuriyetlerde eğer yurttaşlar yasaları kendi ahlaki sorumluluklarıyla uygulamazlarsa, rejim yozlaşır ve ya despotizme ya da monarşiye dönüşür.
4. Monarşilerde Onurun Önemi
   Cumhuriyetlerden farklı olarak monarşilerde bireylerin erdemli olması gerekmez. Bunun yerine, onur duygusu, düzenin devamlılığını sağlar. Monarşik sistemde kişisel hırs ve statü arzusu bireyleri harekete geçirirken, yasalar ve kurallar bu arzuların yönünü belirler. Montesquieu, monarşilerde iyi vatandaşlar yetişebileceğini ancak erdemli bireylerin yetişmesinin zor olduğunu ileri sürer.
5. Despotizmin Korku Üzerine Kurulu Olması
   Montesquieu, despotik yönetimlerin yalnızca korku ile sürdürülebileceğini savunur. Cumhuriyetlerde yasalar ve vatandaşların erdemi düzeni sağlarken, monarşilerde hiyerarşi ve onur mekanizması devreye girer. Ancak despotik yönetimler yalnızca mutlak itaate dayalıdır ve güç, hükümdarın keyfi iradesine bağlıdır. Bu durum despotizmi doğal olarak istikrarsız hale getirir.
6. Montesquieu’nün Osmanlı İmparatorluğu’na Bakışı
   Montesquieu, Osmanlı İmparatorluğu’nu despotizme örnek olarak göstermektedir. Bu değerlendirmesi, Paul Rycaut’un Osmanlı yönetimi hakkındaki anlatımlarına dayanmaktadır. Montesquieu, Osmanlı padişahlarının söz ve yeminlerine bağlı kalmadığını, ulemanın (kadıların) bunu desteklediğini ileri sürerek Osmanlı yönetimini bir tür keyfi yönetim olarak tanımlar. Ancak Montesquieu’nün bu görüşü, 18. yüzyıldaki Avrupa’nın Doğu hakkındaki genel yargılarına dayalı olup, Osmanlı yönetiminin kendi iç hukukî ve idari mantığını göz ardı eden bir bakış açısını yansıtır.
7. Ilımlı ve Despotik Yönetimlerde İtaatin Farklılığı
   Montesquieu, cumhuriyetler ve monarşilerdeki itaatin, despotik rejimlerdeki itaate kıyasla farklı olduğunu vurgular. Ilımlı yönetimlerde, yasalar bireylerin haklarını korur ve yöneticiler ile halk arasında müzakere imkânı tanır. Ancak despotizmde itaat mutlak ve sorgusuzdur. Montesquieu, Pers imparatorlarında görüldüğü gibi, hükümdarın sarhoşken verdiği emirlerin bile sorgulanmaksızın uygulandığını örnek olarak verir.

Sonuç

Montesquieu, farklı yönetim biçimlerinin ayakta kalabilmesi için belirli ilkelere ihtiyaç duyduğunu savunur. Cumhuriyetler erdeme, monarşiler onura, despotizmler ise korkuya dayanır. Eğer bir yönetim, dayandığı ilkeyi kaybederse yozlaşır ve çöküşe sürüklenir. Seminerde ayrıca Montesquieu’nün Osmanlı İmparatorluğu’na bakış açısı tartışılmış ve onun Doğu’ya dair genel Avrupa algısıyla hareket ettiği vurgulanmıştır. Sonuç olarak, Montesquieu’nün yönetim teorisi, özgürlük, yasaların üstünlüğü ve yönetim ilkeleri üzerine yapılan modern tartışmalara önemli bir çerçeve sunmaktadır.

 

 

This seminar explores the third book of Montesquieu’s The Spirit of the Laws, focusing on the principles of different forms of government. In previous books, Montesquieu analyzed the nature of governments and the laws that arise from their structures. However, in this book, he goes a step further to classify the principles that drive each government and how these principles influence the law. The discussion covers republican, monarchical, and despotic governments, with special attention to Montesquieu’s brief but significant reference to the Ottoman Empire under the heading of despotism.

Main Themes and Topics

1. The Distinction Between the Nature and Principle of Government
   Montesquieu draws a critical distinction between the nature of a government and its principle. He defines the nature of a government as its structural form, while its principle is the driving force behind its functioning. For example, in republics, the principle is virtue, in monarchies, it is honor, and in despotic states, it is fear. This distinction, he argues, is essential for understanding how laws emerge and operate within each type of government.
2. The Principles of Different Forms of Government
   Montesquieu systematically examines the three fundamental government forms:
   • Republic (Democracy and Aristocracy): In a republic, power belongs either to the whole people (democracy) or a segment of the people (aristocracy). The principle that sustains a republic is virtue, which includes honesty, civic responsibility, and devotion to the common good.
   • Monarchy: A monarchy functions under a single ruler, but one bound by laws and institutions. The principle that sustains monarchies is honor, which motivates individuals to act within a structured system.
   • Despotism: In a despotic government, power rests solely in the hands of the ruler, who governs according to whim rather than law. The principle that maintains despotism is fear, as the ruler’s unchecked power leads to instability and oppression.
3. The Role of Virtue in Republics
   Montesquieu emphasizes that virtue is indispensable in republics. Unlike monarchies or despotic governments, where power can be sustained by laws or coercion, a republic cannot survive without civic virtue. If laws cease to be applied correctly, the republic degenerates and collapses into either despotism or monarchy.
4. Honor as the Principle of Monarchies
   In contrast to republics, monarchies do not require virtue to function. Instead, honor serves as a mechanism to maintain stability, as individuals are driven by personal ambition and a desire for status rather than collective well-being. Laws, rather than morality, uphold the system. Montesquieu argues that while monarchies can produce good citizens, they rarely produce good people since personal interests often outweigh moral values.
5. Despotism and the Role of Fear
   Despotism, Montesquieu argues, is maintained solely through fear. Unlike republics, where laws and public virtue ensure order, or monarchies, where a structured hierarchy functions through honor, despotic governments rely on terror and submission. He asserts that despotism is inherently unstable, requiring absolute obedience to maintain power.
6. Montesquieu’s View on the Ottoman Empire
   Montesquieu briefly references the Ottoman Empire as an example of despotism. He cites Paul Rycaut’s historical work, which describes how Ottoman rulers were not bound by their promises or oaths, with religious scholars (kadis) supporting this notion. Montesquieu’s view is part of a broader 18th-century European perception of the East as inherently despotic, a characterization later challenged by scholars such as Anquetil-Duperron, who argued that Eastern political systems had their own rational structures.
7. The Difference Between Obedience in Moderate and Despotic Governments
   Montesquieu contrasts the obedience required in republics and monarchies with that in despotic regimes. In moderate governments, laws regulate power and allow for negotiation, discussion, and compromise. In despotisms, obedience is absolute, and any hesitation or failure to comply results in severe punishment. He gives the example of Persian kings, whose orders were considered irrevocable even when given under intoxication.

Conclusion

Montesquieu’s analysis in this seminar emphasizes the fundamental principles that sustain different forms of government. Republics depend on virtue, monarchies on honor, and despotisms on fear. He argues that when these principles weaken, governments become corrupt and unstable. The seminar also explores his critique of Eastern despotism, particularly his reference to the Ottoman Empire, which reflects broader European stereotypes rather than an objective historical analysis. Ultimately, Montesquieu’s framework serves as a foundational political theory, influencing later discussions on governance, freedom, and the rule of law.