FERRUH ÖZPİLAVCI, MANTIK OKUMALARI: KÂTİBÎ, EŞ-ŞEMSİYYE 20. SEMİNER ÖZETİ
Bu seminer, İslam mantığında önermelerin türleri üzerine bir tartışma sunmaktadır. Önermelerin nitelik ve nicelikleri, içlem ve kaplam gibi temel kavramlar detaylandırılmış, önermelerin farklı türleri ve yüklemli önermeler gibi kavramlar açıklanmıştır. Özellikle bitişik ve ayrışık şartlı önermeler ele alınmış, yüklemin niceliklendirilmesinin mantıksal sonuçları tartışılmıştır.
Ana Temalar
- Önermelerin Niteliği ve Niceliği
- İçlem ve kaplam arasındaki farklar üzerinde durulmuştur. İçlem, öznenin niteliksel özelliklerine odaklanırken, kaplam daha çok niceliksel boyutlarıyla ilgilidir.
- Önermelerde yüklem, daha çok niteliksel bir düşünce olarak kabul edilirken, özne nicel bir boyut taşır.
- Önerme Türleri
- Yüklemli Önermeler (Hamliye): Bu tür önermelerde bir yüklem, bir özneye atanır. Örneğin, “Ahmet çalışkandır” gibi basit bir önerme.
- Şartlı Önermeler: “Güneş doğarsa gündüz olur” gibi önermeler, koşullu bağlantılarla tanımlanır. Şartlı önermeler, olgular arasında bağlantı kurarak bir hüküm önerir.
- Bitişik ve Ayrışık Şartlı Önermeler
- Bitişik Şartlı: A, B olursa, C, D olur şeklindeki önermelerle, olayların birbirine bağlı olduğu belirtilir. Bu türde olayların gerçekleşmesi birbiriyle iç içe geçer.
- Ayrışık Şartlı: “Ya A ya B olmalıdır” gibi bir seçenek sunan önermeler, iki durumu birbirinden ayırır ve her iki durumu aynı anda kabul etmez.
- Yüklemi Niceliklendirme
- Yüklemi niceliklendirmek, klasik İslam mantığına aykırı bir durumdur. Ancak İbn-i Sina, bu konuya dair özel bir tartışma açarak, yüklemli önermeleri niceliklendirme üzerine analizler yapmıştır.
- Bu analizler, yüklemi nicelikli bir hale getirmenin mantıksal anlamda ne tür sonuçlar doğurabileceğini tartışır.
- İbn-i Sina’nın Yaklaşımı ve Munharifat
- İbn-i Sina, “munharifat” (sapmalar) kavramı çerçevesinde, yüklemi niceliklendirilmiş önermelerin mantıksal analizini yapmıştır. Bu kavram, yüklemi niceliklendirme düşüncesinin mantık açısından nasıl değerlendirilebileceğini ele alır.
Sonuç
Seminer, mantıksal analizlerin derinleşmesine ve önerme türlerinin kavramsal sınırlarının anlaşılmasına önemli katkılarda bulunmaktadır. Özellikle şartlı önermeler, bitişik ve ayrışık kategoriler arasındaki farklar detaylandırılarak, mantığın dil ve düşünce üzerindeki etkisi vurgulanmıştır. Yüklemi niceliklendirme ve İbn-i Sina’nın katkıları, geleneksel mantık anlayışına alternatif bir bakış açısı sunmuştur.
This seminar discusses the types of propositions in Islamic logic. It elaborates on the quality and quantity of propositions, as well as fundamental concepts such as intension and extension. The seminar also explores different categories of propositions and predicative propositions, focusing on the distinctions between conjunctive and disjunctive conditional propositions, and the logical consequences of quantifying predicates.
Key Themes
- Quality and Quantity of Propositions
- The differences between intension and extension are highlighted. Intension focuses on the qualitative attributes of the subject, while extension deals with the quantitative aspect.
- In propositions, the predicate is considered more of a qualitative thought, while the subject carries a quantitative dimension.
- Types of Propositions
- Predicative Propositions (Hamliyah): These propositions attribute a predicate to a subject. For example, “Ahmet is hardworking.”
- Conditional Propositions: These are propositions where one event or condition is dependent on another, such as “If the sun rises, it will be day.”
- Conjunctive and Disjunctive Conditional Propositions
- Conjunctive Conditional: These propositions indicate that if event A occurs, event B will follow, suggesting a connected relationship between the events.
- Disjunctive Conditional: These propositions offer a choice between two possibilities, stating that either A or B must occur, but not both.
- Quantifying the Predicate
- Quantifying the predicate is seen as contrary to traditional Islamic logic. However, Avicenna presented a discussion on this topic, analyzing what logical consequences arise from quantifying predicates.
- These discussions explore how treating predicates in quantitative terms could affect logical reasoning.
- Avicenna’s Approach and “Munharifat”
- Avicenna’s concept of “munharifat” (deviations) provides a framework for analyzing the logical implications of quantifying predicates. This concept challenges the traditional understanding of predicates and offers an alternative perspective on logical analysis.
Conclusion
The seminar makes significant contributions to deepening logical analysis and understanding the conceptual boundaries of propositions. The distinctions between conjunctive and disjunctive conditional propositions, along with the discussion on quantifying predicates, emphasize the impact of logic on language and thought. Avicenna’s contributions offer a fresh perspective on classical logic, introducing new ways to think about predicate quantification and its logical implications.