KÜRŞAT DEMİRCİ: GILGAMIŞ OKUMALARI 31. SEMİNER ÖZETİ

Bu seminerde 7. Tabletin son bölümü tamamlanarak Enkidu’nun ölüm süreci, Mezopotamya’da ölüm sonrası ritüeller ve katabasis (yeraltına iniş) motifi ele alınmıştır. Ölüm sonrası ritüellerin tiyatral yapısı, ağlamanın psikolojik ve teolojik boyutları, cenaze törenlerinin bilinçaltındaki işlevleri ve Mezopotamya kozmolojisinde ölüm algısı detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca, Platon, Dante, Aeneas ve Herodot’un metinlerinde geçen yeraltı yolculukları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.

Ana Temalar

1. Enkidu’nun Ölüm Süreci ve Cenaze Ritüelleri
   Enkidu’nun ölümü ile birlikte Mezopotamya’da cenaze ritüellerinin yapısı ve kispum (ölüye yapılan ritüeller bütünü) incelenmiştir. Ölü için ağlama, adını anma, heykelini yapma, ziyafet düzenleme ve eşyalarını kırma gibi ritüellerin hem ölüye hem de yaşayanlara etkileri tartışılmıştır.
2. Katabasis: Yeraltına İniş ve Kehanet Bilgisi
   Enkidu’nun yeraltına inişi ve orada edindiği bilgiler, mitolojilerde yaygın olan katabasis motifinin Mezopotamya’daki yansımalarından biridir. Bu motifin Platon’un “Er Miti”, Dante’nin “İlahi Komedyası” ve Aeneas’ın yolculuğu ile nasıl benzerlik taşıdığı karşılaştırılmıştır.
3. Ölüm Sonrası Ritüellerin Psikolojik ve Sosyolojik İşlevi
   Mezopotamyalılar için ölüm törenleri sadece ölüye saygı değil, aynı zamanda ölüm korkusunu hafifletmeye yönelik psikolojik ve sosyal bir mekanizma olarak işlev görmektedir. Cenaze ritüelleri, ölümün tiyatral hale getirilerek bilinçaltında nesneleştirilmesi ve bireyin ölüme yabancılaşmasını sağlama amacıyla geliştirilmiştir.
4. Ağlamanın Teolojik, Psikolojik ve Toplumsal Anlamı
   Mezopotamya ve Eski Ahit metinlerinde ağlamanın üç temel işlevi olduğu belirtilmiştir:
   • Psikolojik işlevi, ağlamanın korkuyu hafifletmesi ve bilinçaltını rahatlatmasıdır.
   • Teolojik işlevi, Tanrı’nın merhametini kazanma aracı olmasıdır.
   • Sosyolojik işlevi, topluluk içindeki bireylerin ölünün ardından ne kadar yas tuttuğunu göstermesidir.
5. Mezopotamya’da Ruh, Ölüler ve Sonsuzluk Kavramı
   Temu ve Damu kavramları ele alınarak, Mezopotamya’da insanların tanrısal bir unsur taşıdığı ve ölüm sonrası yaşamın tanrısal ruhun sürekliliğiyle bağlantılı olduğu anlatılmıştır. Ayrıca, Hubur Nehri’nin Grek mitolojisindeki Styx ile olan benzerliği, ölü ruhların yolculuğu ve unutma suyu (Lete) kavramları karşılaştırılmıştır.
6. Ölüm Sonrası Ritüellerin Toplumsal ve Dini Devamlılığı
   Ölülerin ruhlarının huzur bulması için ritüellerin yapılması gerektiğine dair Mezopotamya inancı, ölenlerin arkasından yapılan ritüellerin yaşayanları koruduğu düşüncesiyle bağlantılıdır. Bu sistem, yaşayanların ölüler için ritüeller düzenlemesi gerektiği inancını pekiştirerek, ölüm sonrası dünyanın sürekliliğini sağlamak üzerine kurulmuştur.

Sonuç

Bu seminerde Enkidu’nun ölümüyle birlikte Mezopotamya’daki cenaze ritüelleri, ölüm sonrası inançlar ve ölüm korkusunu hafifletmeye yönelik bilinçaltı mekanizmaları ele alınmıştır. Yeraltına iniş motifinin çeşitli kültürlerde nasıl işlendiği, psikolojik ve teolojik bağlamda cenaze törenlerinin işlevleri tartışılmıştır. Bir sonraki seminerde, Gılgamış’ın Enkidu’nun ölümü sonrası ölümsüzlük arayışına çıkışı ve mitolojide kahramanın kutsal yolculuğu konusu ele alınacaktır.

 

This seminar concludes Tablet VII of the Epic of Gilgamesh, focusing on Enkidu’s death, Mesopotamian funeral rituals, and the katabasis (descent into the underworld) motif. The discussion explores the theatrical nature of post-mortem rituals, the psychological and theological significance of mourning, the subconscious function of funerary practices, and Mesopotamian cosmology’s perception of death. Additionally, comparative analyses of underworld journeys in Plato, Dante, Aeneas, and Herodotus’ writings are provided.

Main Themes

1. Enkidu’s Death and Mesopotamian Funeral Rituals
   • The discussion covers the structure of Mesopotamian funerary customs, particularly the kispum (ritual offerings for the dead).
   • Rituals such as weeping for the dead, reciting their names, creating effigies, holding banquets, and breaking their possessions are examined for their impact on both the deceased and the living.
2. Katabasis: Descent into the Underworld and Prophetic Knowledge
   • Enkidu’s journey into the underworld to gain secret knowledge aligns with the broader katabasis motif found in mythologies worldwide.
   • This theme is compared to Plato’s “Myth of Er,” Dante’s Inferno, and Aeneas’ descent into Hades.
3. The Psychological and Sociological Function of Funerary Rituals
   • Mesopotamian funeral rites served not only as a tribute to the deceased but also as a psychological and social mechanism to mitigate fear of death.
   • By ritualizing death in a theatrical manner, societies distanced themselves from its existential weight and created a structured response to mortality.
4. Theological, Psychological, and Social Dimensions of Mourning
   • In Mesopotamian and biblical traditions, mourning had three primary functions:
     • Psychological: Mourning provided emotional relief and eased unconscious anxieties.
     • Theological: Tears were seen as a means to gain divine mercy.
     • Sociological: The intensity of mourning demonstrated social and familial bonds.
5. Mesopotamian Concepts of the Soul, the Dead, and Eternity
   • The concepts of Temu and Damu are examined, showing that Mesopotamians believed in a divine element within humans, linking post-mortem existence to divine continuity.
   • The Hubur River, which separated the living from the dead, is compared to the Greek Styx and the Lethe, the river of forgetfulness.
6. The Religious and Social Continuity of Death Rituals
   • The belief that souls required rituals for peaceful rest was fundamental to Mesopotamian tradition.
   • The practice of offering rituals for the deceased was not just for their benefit but also served to protect the living from supernatural harm.
   • This system reinforced the idea that the relationship between the living and the dead was continuous, requiring constant ritual upkeep.

Conclusion

This seminar explores Enkidu’s death, Mesopotamian funerary customs, beliefs about the afterlife, and the role of rituals in alleviating the fear of death. The katabasis motif is analyzed across various cultures, and the psychological and theological functions of funeral practices are examined. In the next seminar, the focus will shift to Gilgamesh’s journey in search of immortality and the mythological concept of the hero’s sacred quest.