MESUT KAYA, TEFSİR OKUMALARI: TABERİ, CÂMİU’L-BEYÂN 4. SEMİNER ÖZETİ
Bu seminerde, Taberî’nin Câmiu’l-Beyân adlı eserinde yer alan rivayetlerin kaynakları, senet yapıları ve güvenilirlik kriterleri ele alınmıştır. İbn Abbas’a dayanan tefsir rivayetleri ve bunları aktaran ravilerin güvenilirliği hadis ilmi çerçevesinde analiz edilmiştir. Ayrıca, Taberî’nin sahih ve zayıf rivayetleri nasıl değerlendirdiği ve tefsirinde hangi isimlere daha fazla yer verdiği incelenmiştir.
Ana Temalar ve Başlıklar
- İbn Abbas’ın Tefsiri ve Nakil Yöntemleri
İbn Abbas’ın tefsir rivayetleri, Taberî’nin en önemli kaynakları arasındadır. Bu rivayetler Ali bin Ebi Talha, Dahhak bin Müzahim, Atiyye el-Avfi ve Süddi gibi raviler tarafından aktarılmıştır. Ancak bu isimlerin senetlerindeki kesintiler ve güvenilirlik tartışmaları, rivayetlerin doğruluğu konusunda farklı değerlendirmelere yol açmıştır. - Güvenilirlik Açısından Rivayet Zincirleri
Atiyye el-Avfi, İbn Abbas’ın tefsirlerini geniş bir şekilde nakletmesine rağmen, hadis otoriteleri tarafından zayıf bir ravi olarak kabul edilmiştir. Dahhak bin Müzahim’in İbn Abbas’ı doğrudan görmediği, tefsir bilgilerini Said bin Cübeyr ve İkrime aracılığıyla edindiği belirtilmiştir. - Mücahid bin Cebr’in Tefsiri
Mücahid bin Cebr, İbn Abbas’ın önde gelen öğrencilerinden biri olup, onun rivayetlerini İbn Ebi Necih, İsa bin Meymun, Şibil bin Abbad ve Verkâ bin Ömer gibi raviler üzerinden aktarmıştır. Mücahid’in tefsiri, Taberî’nin en sık başvurduğu kaynaklardan biri olarak öne çıkmaktadır. - Katâde bin Diâme’nin Rivayetleri
Katâde, hafızasının kuvveti ve geniş ilmi mirasıyla bilinmektedir. Rivayetleri Said bin Ebi Aruba ve Muammer bin Raşid gibi önemli isimler tarafından aktarılmıştır. Taberî, Katâde’den üç binden fazla rivayet nakletmiş ve onun yorumlarına eserinde sıkça yer vermiştir. - Taberî’nin Kullandığı Diğer Kaynaklar
Taberî, İbn Cüreyç, Muqatil bin Hayyan, Rabbi bin Enes ve Ebu’l-Aliye gibi müfessirlerin eserlerinden de faydalanmıştır. İbn Cüreyç, özellikle Mekke ekolünün önemli isimlerinden biri olup, Atâ bin Ebi Rabah ve Amr bin Dinar gibi alimlerden nakiller yapmıştır. - Zayıf ve Tartışmalı Raviler
Muhammed bin Saib el-Kelbi ve Mukatil bin Süleyman, hadis otoriteleri tarafından zayıf kabul edilen ravilerdir. Taberî, doğrudan bu isimlerden rivayet aktarmamakla birlikte, güvenilir raviler aracılığıyla dolaylı olarak onların görüşlerine eserinde yer vermiştir.
Sonuç
Seminerde, Taberî’nin tefsir yöntemi, kullandığı kaynaklar ve rivayetleri değerlendirme ölçütleri detaylandırılmıştır. İbn Abbas’ın tefsir mirasının farklı raviler üzerinden nasıl aktarıldığı, bu rivayetlerin hadis ilmi açısından nasıl değerlendirildiği ve Taberî’nin senet analiz yöntemleri ele alınmıştır.
This seminar analyzes the sources, transmission chains, and reliability criteria of the narrations in Tabari’s Jami’ al-Bayan. It focuses on tafsir narrations attributed to Ibn Abbas and their transmitters, examining their authenticity based on hadith science. The seminar also discusses how Tabari distinguishes between reliable and weak narrations and which scholars he relies on most frequently.
Main Themes and Topics
- Tafsir of Ibn Abbas and Transmission Methods
Ibn Abbas’s tafsir narrations are among the key sources in Tabari’s work. These narrations were transmitted by Ali ibn Abi Talha, Dahhak ibn Muzahim, Atiyya al-Awfi, and Suddi. However, due to interruptions in their transmission chains and debates about their reliability, different evaluations exist regarding their authenticity. - Reliability of the Chains of Transmission
Atiyya al-Awfi transmitted Ibn Abbas’s tafsir extensively but was classified as a weak narrator by hadith scholars. Dahhak ibn Muzahim reportedly did not meet Ibn Abbas in person but received tafsir knowledge through Said ibn Jubayr and Ikrimah. - Tafsir of Mujahid ibn Jabr
Mujahid ibn Jabr, one of Ibn Abbas’s most prominent students, transmitted his tafsir through Ibn Abi Najih, Isa ibn Maymun, Shibil ibn ‘Abbad, and Warka ibn ‘Umar. His tafsir is among the most frequently referenced sources in Tabari’s work. - Narrations of Qatadah ibn Di‘amah
Qatadah is known for his strong memory and extensive knowledge. His narrations were transmitted by Said ibn Abi ‘Aruba and Mu‘ammar ibn Rashid. Tabari cited over 3,000 narrations from Qatadah in his tafsir. - Other Sources Used by Tabari
Tabari also utilized the tafsir works of Ibn Jurayj, Muqatil ibn Hayyan, Rabbi ibn Anas, and Abu al-‘Aliyah. Ibn Jurayj, a key figure of the Meccan school, transmitted narrations from Ata ibn Abi Rabah and ‘Amr ibn Dinar. - Weak and Controversial Narrators
Muhammad ibn Sa’ib al-Kalbi and Muqatil ibn Sulayman were classified as weak narrators by hadith scholars. While Tabari did not cite them directly, he incorporated their views indirectly through reliable transmitters.
Conclusion
This seminar provides an in-depth examination of Tabari’s tafsir methodology, sources, and criteria for evaluating narrations. It explores how Ibn Abbas’s tafsir was transmitted through different scholars, how these narrations are assessed in hadith science, and Tabari’s approach to analyzing transmission chains.