OĞUZ HAŞLAKOĞLU:PLATON, DEVLET 15. SEMİNER ÖZETİ

  1. Seminerin Amacı ve İçeriği
    On beşinci seminer, Platon’da filozofyanın “tekne” (meydana getirme faaliyeti) olarak kavranışını merkeze alır. Seminer, Aristoteles ile Platon arasındaki temel ayrımları felsefi, kavramsal ve ontolojik düzeyde ele alırken, filozofun bilgi ile ilişkisini, teknede bilginin statüsünü ve ilham ile bilgi ayrımını antik ve modern bağlamlarda karşılaştırır. Kant, Parmenides ve Aristoteles ile Platon arasında kurulan ilişkiyle, filozofyanın hakikate yöneliş biçimi yeniden değerlendirilir.
  2. Ana Temalar ve Başlıklar
  1. Tekne Olarak Filozofya ve Bilgi Kavramı
    Platon’da filozofya, sanat, zanaat ve bilim ayrımı gözetmeksizin “tekne” olarak tanımlanır; yani bilgi içeren meydana getirme faaliyetidir. Bu yönüyle filozofya, yalnızca bir nazariyat değil, aynı zamanda bir praksistir. Haşlakoğlu, teknede bilginin kaçınılmaz olduğunu ve bu nedenle filozofyanın da ancak bilgiyle mümkün olduğunu savunur.
  2. Kant ve Estetik İdea Bağlamında İlham–Bilgi Ayrımı
    Kant’ın estetik ve rasyonel idea ayrımı üzerinden yapılan çözümleme, Platon’daki mimesis–episteme ilişkisini günümüz kavramlarıyla tartışır. Kant’a göre sanat bilgi içermez; Platon’da ise sanat da dahil her “tekne” bilgi taşır. Bu karşıtlık, estetik deneyim, hafıza ve ilham (musike) kavramları çerçevesinde genişletilir.
  3. Filozofos ve Sofos Ayrımı: Aşkınlık ve Aklın Yitim Hâli
    Filozof, Platon’da “aşık” bir figürdür; aklı başında değildir (ekfron). Onun hakikate ulaşması bir tür dönüşümle (epistrophē) mümkündür. Ancak bu yolculuk, kendiliğinden değil, ancak “sofos” tarafından yönlendirilen bir teknede anlam kazanır. Bu bağlamda filozofya, aşk, hayranlık ve dönüşümle ilişkili bir varoluş hâlidir.
  4. Psüke, Logos, Nos ve Gnosis Üzerinden Felsefî Topos
    Platon’un düşüncesinde filozofyanın topografyası psüke’dir. Psüke’nin üç yönü (logistikon, thymos, epithymia) felsefî etkinliği mümkün kılar. Haşlakoğlu, Parmenides’ten Platon’a, Platon’dan Aristoteles’e uzanan çizgide nos (idrak), gnosis (bilgi) ve logos’un işlevlerini karşılaştırmalı olarak çözümler.
  5. Parmenides ve Üçüncü Yol: Doksa, Varlık Olmayan ve İdrak
    Seminerin sonunda Parmenides’in “noein = einai” (idrak etmek = olmak) tezi ele alınır ve Platon’un bu öğretiyi nasıl dönüştürerek doksa düzleminde idrak edilebilecek bir “varlık olmayan nesne” (neon) tesis ettiği açıklanır. Sofist diyaloğunda bu nesnenin türsel karşılığı tateron (gayriyet) olarak belirlenir ve hareket/oluş böylece idrak edilebilir hâle gelir.
  1. Sonuç
    Bu seminer, Platon’da filozofyanın “bilgi içeren bir tekne” olduğu tezinden hareketle modern felsefe tarihine uzanan geniş bir karşılaştırma sahası açar. Filozofya, psüke’nin hakikate dönüşü, logos’un rehberliği ve eidos’un temaşasıyla mümkün olur. Bu yapının sofistik ve teknik boyutları Aristoteles ve Kant ile tartışılarak Platon’un düşüncesi yeni bir ontolojik bağlamda yeniden inşa edilir.

 

  1. Purpose and Content of the Seminar
    This fifteenth seminar focuses on Plato’s conception of philosophy as tekhnē—a productive activity encompassing art, craft, and science. It presents a philosophical, conceptual, and ontological comparison between Plato and Aristotle, while exploring how Plato conceives knowledge within tekhnē, and how inspiration and knowledge are differentiated in both ancient and modern contexts. Through references to Kant, Parmenides, and Aristotle, the seminar reconsiders philosophy as a mode of orientation toward truth.
  2. Main Themes and Topics
  1. Philosophy as Tekhnē and the Nature of Knowledge
    In Plato, philosophy is defined as tekhnē, a knowledge-based form of production that transcends distinctions between science, craft, and art. It is both theoria and praxis. Haşlakoğlu argues that knowledge is integral to tekhnē, and therefore to philosophy itself.
  2. Kant’s Aesthetic Idea and the Inspiration–Knowledge Distinction
    By contrasting Kant’s separation of aesthetic and rational ideas, Haşlakoğlu re-examines Plato’s mimesis–epistēmē relationship. While Kant claims that art does not convey knowledge, Plato includes art within the domain of tekhnē, and therefore, knowledge. This distinction is expanded through the concepts of aesthetic experience, memory, and inspiration (mousikē).
  3. Philosophos vs. Sophos: Transcendence and the Madness of the Mind
    For Plato, the philosopher is an “erotic” figure—enchanted and unbalanced (ekphrōn). Truth is accessed not through control but through transformation (epistrophē), which can only be properly oriented within the structure of tekhnē guided by the sophos. Thus, philosophy becomes an existential state rooted in wonder, love, and inner change.
  4. The Topos of Philosophy Through Psukhē, Logos, Nous, and Gnosis
    In Plato’s system, the landscape of philosophy is the soul (psukhē). Its threefold structure (logistikon, thymos, epithymia) enables philosophical activity. Haşlakoğlu compares the functions of nous (intellect), gnosis (knowledge), and logos across Parmenides, Plato, and Aristotle.
  5. Parmenides and the Third Path: Doxa, Non-Being, and Cognition
    The seminar concludes with an analysis of Parmenides’ thesis “noein = einai” (to think = to be), showing how Plato transforms this by postulating an object of cognition within doxa—something that “is not” (meon). In Sophist, this object becomes tateron (otherness), enabling the intelligibility of motion and becoming.
  1. Conclusion
    This seminar reinterprets philosophy in Plato as a “knowledge-bearing tekhnē,” establishing a bridge to modern philosophy. Philosophy is only possible through the soul’s return to truth, guided by logos and the contemplation of eidos. By integrating sophistic and technical dimensions, Haşlakoğlu reconstructs Plato’s thought within a renewed ontological framework, in dialogue with Aristotle and Kant.