OĞUZ HAŞLAKOĞLU:PLATON, DEVLET 23. SEMİNER ÖZETİ
- Seminerin Amacı ve İçeriği
Bu son seminer, Anaksimandros’un fragmanı üzerinden Platon’daki genesis, apeiron, peras, eis–ek, aletheia, tohreon gibi temel kavramlarla varlık–oluş ilişkisinin nasıl kurulabileceğini tartışır. Oğuz Haşlakoğlu, özellikle Heidegger’in fragmana dair yorumunu detaylı biçimde eleştirir; hermenötik sıçramaların, etimolojik yorumların ve poetik okumanın sınırlılıklarını vurgular. Platon’un meon, doksa, psüke–soma ve filozofya anlayışı üzerinden radikal bir ontolojik okuma önerilir. - Ana Temalar ve Başlıklar
- Heidegger’in Hermenötik Yorumu ve Eleştirisi
Heidegger’in Anaksimandros fragmanındaki tohreon kelimesine yüklediği anlamın zorunluluk modalitesi üzerinden değil, poetik sıçramalarla açıklanması eleştirilir. Haşlakoğlu, bu yöntemin kavramı bağlamından kopardığını, fragmanın bütünselliğine zarar verdiğini savunur. Ona göre tohreon, fragmandaki tüm yapının merkezine yerleştirilerek kopula görevi görmektedir. - Genesis ve Futora: Zaman ve Varlık Açısından Okuma
Genesis ve futora kavramları, klasik “önce–sonra” kipliğine indirgenemez. Haşlakoğlu, bu kavramları dikey ve zamansız bir yapıya yerleştirerek Heidegger’in açılma–saklanma metaforuna karşı çıkar. Varlığın oluşta açılıp tekrar apeirona iade edildiği bir düzen önerir. - Apeiron–Peras Karşıtlığı ve Ontolojik Yapı
Apeiron sınırsızlık, görünmezlik ve formlardan yoksunlukla karakterize edilirken; peras sınırlılık ve görünürlüğü temsil eder. Varlıkların görünür olması peras sayesinde, iade edilmeleri ise apeiron vasıtasıyla mümkündür. Heidegger’in bu boyutu ihmal ettiği savunulur. - Meon, Doxa ve Değişimde Aynı Kalanın Sorunu
Platon’da meon, varlık olmayan ama varlıkla ilişki kuran bir zemin olarak ele alınır. Doxa, psükenin somatik varlığa düşmesiyle ortaya çıkar. Asıl mesele ise “değişim içinde aynı kalan”ın nasıl mümkün olduğu sorusudur. Bu, Haşlakoğlu’na göre hem Heidegger’in hem de Hegel’in yeterince kavrayamadığı bir sorundur. - Psüke–Soma İlişkisi ve Varlık–Oluş Ayrımı
Psüke otokinetik olduğu için doğası gereği ölümsüzdür. Ancak soma ile birleştiğinde doksaya düşer. Psükenin düşüşü doğrudan değil, aracı yoluyla gerçekleştiği için, psüke varlıktan kopmaz; oluşun içinde fakat ona tabi olmayan bir pozisyonda bulunur. - Filozofya, Anamnesis ve Ahlaki Arınma
Platon’da filozofya, ruhun (psükenin) hatırlama (anamnesis) yoluyla kendi doğasına dönmesini sağlayan bir eylemdir. Bu eylem, aynı zamanda ahlaki bir arınma sürecidir. Filozofya, psükenin doksadan kurtulup yeniden varlığa yönelmesini mümkün kılar.
- Sonuç
Bu seminer, Platon’un varlık–oluş ayrımını Anaksimandros’un fragmanı ışığında yorumlarken Heidegger’in poetik-fenomenolojik tarzını eleştirel biçimde ele alır. Genesis, futora, apeiron, tohreon gibi kavramlar üzerinden inşa edilen bu yorum, Platon’da metafizik yapının hem zamansızlık hem de adaletle nasıl ilişkili olduğunu ortaya koyar. Haşlakoğlu, bu okuma ile filozofyanın hem ontolojik hem etik bir yönelim olduğunu vurgular.
- Purpose and Content of the Seminar
This final seminar delves into Plato’s ontology of being and becoming through a critical reading of Anaximander’s fragment. Haşlakoğlu contrasts key concepts—genesis, apeiron, peras, eis–ek, aletheia, and tohreon—with Heidegger’s interpretation of the same fragment. The seminar highlights the metaphysical role of psukhē, the distinction between meon and doxa, and the ethical and philosophical transformation enabled by anamnesis. It seeks to demonstrate Plato’s systematic metaphysics as a unified interplay between being, memory, and justice. - Main Themes and Topics
- Critique of Heidegger’s Hermeneutics
Haşlakoğlu challenges Heidegger’s poetic and etymologically speculative reading of tohreon in Anaximander’s fragment. He argues that Heidegger detaches the term from its syntactic function and ontological context. For Haşlakoğlu, tohreon should be read as the central copula of the fragment—anchoring the structure of return and restitution. - Genesis and Futora: Rethinking Time and Being
Rather than treating genesis and futora within a linear temporal schema, Haşlakoğlu reinterprets them as vertical, atemporal structures of emergence and return. This interpretation opposes Heidegger’s opening–concealment binary and reframes becoming as a continual re-gift of being from and to the apeiron. - Apeiron–Peras Opposition and Ontological Dynamics
Apeiron represents formlessness and indeterminacy, while peras gives boundary and form. For Plato, entities appear due to peras and are returned to apeiron. Haşlakoğlu argues that Heidegger’s reading overlooks this reciprocal movement foundational to Platonic metaphysics. - Meon, Doxa, and the Problem of Identity in Change
Plato’s meon (non-being) is not absence but a relational ontological field. Doxa arises when the soul falls into embodiment. The deeper question, according to Haşlakoğlu, is how identity persists within change—a metaphysical issue inadequately treated by both Heidegger and Hegel. - Psukhē–Sōma Relation and Ontological Positioning
The soul (psukhē) is self-moving and thus immortal, but its conjunction with the body (sōma) results in its fall into doxa. Nevertheless, the soul remains ontologically tethered to being and is only temporarily situated in becoming. - Philosophy, Anamnesis, and Ethical Purification
Philosophy, for Plato, is the soul’s recollection of its own nature through anamnesis. This is not merely an epistemic act but a moral purification. Through philosophical practice, the soul frees itself from doxa and realigns with its ontological essence.
- Conclusion
This seminar reconstructs Plato’s metaphysics through Anaximander’s fragment, critiquing Heidegger’s poetic-fenomenological reading while offering a rigorous ontological alternative. Concepts like genesis, apeiron, tohreon, and psukhē converge in a system where truth (aletheia) is not a temporal event but a metaphysical return. Philosophy is shown to be both the knowledge and the purification of being-in-becoming.