OĞUZ HAŞLAKOĞLU:PLATON, DEVLET 7. SEMİNER ÖZETİ

  1. Seminerin Amacı ve İçeriği
    Bu seminer, Philebos diyalogundan devamla, Platon’un “bir ve çok” (hen-polla), “sınırlı ve sınırsız” (peras-apeiron) kavramları çerçevesinde düşünce sistematiğini nasıl kurduğunu incelemeye odaklanır. Haşlakoğlu, özellikle Parmenides-Platon-Aristoteles hattını merkeze alarak, Platon’da filozofya kavramının Logos temeliyle nasıl inşa edildiğini ve Eidos kavramının nasıl yanlış anlaşılabileceğini tartışır. Metin okuma ve felsefe yapma arasındaki ayrımı da detaylandırır.
  2. Ana Temalar ve Başlıklar
  1. Philebos ve Temel Problemler: Haz, Acı, Psüke
    Philebos’da hazların ve acıların doğası, sınırsızlık kavramı üzerinden tartışılır. Haz ve acı, doğaları gereği belirli sınırlarla ayrıştırılamayan, sürekli değişen dünamislere dayanır. Bu durum, psükenin (ruh) modern anlamda zihin olarak anlaşılamayacağını gösterir.
  2. Parmenides-Platon-Aristoteles İlişkisi ve Logos’un Kurtarılması
    Platon, filozofyayı Logos üzerinden tanımlar ve Parmenides’in ontolojik kapatmasından Logos’u kurtarma çabası içindedir. Bu bağlamda, bir ve çok (hen-polla) kavramı Platon felsefesinde temel bir rol üstlenir. Haşlakoğlu, bu hattı anlamadan Platon’un doğru kavranamayacağını vurgular.
  3. Eidos’un Form Olarak Yanlış Anlaşılması
    Haşlakoğlu, Eidos’un “form” (morphē) veya “biçim” (schema) kavramlarına indirgenemeyeceğini savunur. Eidos’un doğrudan görünmeyen bir mahiyet ilkesine işaret ettiğini, onu “form” olarak görmekle Platon’u Aristotelesçi bir kalıba sokmuş olacağımızı belirtir.
  4. Metin Okuma ve Yazarlık İlişkisi
    Metni anlamanın ancak yazarı haline gelerek mümkün olduğunu savunan Haşlakoğlu, okuyucunun metinle özdeşleşmeden ama onu sahneleyerek anlaması gerektiğini açıklar. Okur-yazar ayrımı, felsefi bir sahnede çöken bir ayrımdır; metnin içine girmek, yazarı olmak değil, metni etkin bir sahne olarak kurabilmektir.
  5. Dünamis, Kuvvet ve Bilimsel Anlayış
    Haz ve acı gibi kavramlar, Platon’da dünamis (kuvvet) kavramı altında sınıflandırılır. Bu, modern bilimde kuvvet kavramının temellerine kadar uzanan bir tartışmadır. Platon, hareket ve değişim için dünamis kavramını ileri sürerek Parmenides’in durağan varlık anlayışına bir itiraz geliştirir.
  1. Sonuç
    Bu seminer, Platon okumalarının yalnızca kavram çözümlemesiyle değil, sahnelemeye dayalı felsefî bir deneyim olarak yapılması gerektiğini vurgular. Platon’un Parmenides ve Aristoteles ile kurduğu ilişki ağı ve özellikle Eidos’un anlamı doğru kavranmadan filozofya kavramı tam olarak anlaşılamaz. Haşlakoğlu, Platon okumalarının metinsel değil sahneleyici ve dönüştürücü bir etkinlik olduğunu tekrar hatırlatır.
  2. Purpose and Content of the Seminar
    This seminar continues from the Philebus dialogue, focusing on how Plato constructs his system of thought around the concepts of “the one and the many” (hen-polla) and “the limited and the unlimited” (peras-apeiron). Haşlakoğlu particularly centers the discussion around the Parmenides–Plato–Aristotle lineage, emphasizing how philosophy in Plato is founded upon rescuing Logos and how misunderstandings about Eidos distort his thought. He also elaborates on the critical difference between reading a text and engaging in philosophical enactment.
  3. Main Themes and Topics
  1. Philebus and Core Problems: Pleasure, Pain, Psyche
    Philebus addresses the nature of pleasure and pain, framed through the concept of unlimitedness. Pleasure and pain are linked to dynamis (force) and cannot be neatly separated by fixed limits, revealing why psyche (soul) cannot simply be understood as “mind” in the modern sense.
  2. The Parmenides–Plato–Aristotle Relationship and the Rescue of Logos
    Plato founds philosophy upon Logos and seeks to liberate it from Parmenides’ ontological closure. The concept of “the one and the many” (hen-polla) plays a central role in this project. Haşlakoğlu stresses that understanding this lineage is vital to comprehending Plato’s philosophy.
  3. The Misunderstanding of Eidos as Form
    Haşlakoğlu argues that Eidos should not be reduced to “form” (morphē) or “schema.” Rather, Eidos indicates a hidden principle of essence, and equating it with form imposes an Aristotelian framework onto Plato’s thought, distorting his original philosophical intention.
  4. The Relationship Between Reading and Authorship
    True understanding of a text, according to Haşlakoğlu, requires “becoming” the author without merging one’s identity with it. Reading is a form of staging; the reader must recreate the philosophical event rather than merely interpret the text. The traditional division between reader and writer collapses in philosophical engagement.
  5. Dynamis, Force, and the Foundations of Science
    Pleasure and pain, and other similar experiences, are categorized under dynamis (force) in Plato’s thought. This approach anticipates fundamental questions in modern science regarding the nature of force. By introducing dynamis, Plato counters Parmenides’ static ontology and lays the groundwork for understanding movement and change.
  1. Conclusion
    This seminar emphasizes that reading Plato is not simply an exercise in conceptual analysis but an enactment of philosophical experience. Understanding Plato’s intricate relationship with Parmenides and Aristotle—and grasping the true significance of Eidos—is essential. Haşlakoğlu reminds that Plato’s dialogues are not texts to be read passively, but scenes to be staged and experienced philosophically.