SONER GÜNDÜZÖZ, ARAP DİL BİLİMİ VE DİL FELSEFESİ OKUMALARI 8. SEMİNER ÖZETİ

Bu seminer, Arap dil biliminin üçüncü yüzyıldaki kritik kırılma noktalarını, özellikle İbn Kuteybe’nin Edebü’l-Katib ve Cahız’ın El-Beyan ve’t-Tebyin eserleri arasındaki paradigmatik farklılıkları ele alır. Söz konusu eserler, dilin epistemolojik temelleri, edebiyat teorisi ve dil felsefesi çerçevesinde değerlendirilmektedir. Seminer ayrıca, Helenistik ve Avesta etkileri ile İslam düşüncesindeki geleneksel ve yenilikçi yaklaşımlar arasındaki çatışmayı analiz eder.

Ana Temalar:

  1. Edebü’l-Katib ve El-Beyan ve’t-Tebyin Arasındaki Farklılıklar: İbn Kuteybe’nin geleneksel, öz epistemolojiye dayalı yaklaşımı ile Cahız’ın Helenistik ve Avesta kültürlerinden etkilenen, daha senkretik bir model inşa etmesi arasındaki farklar incelenmiştir.
  2. Dil Felsefesinde Modernist ve Gelenekçi Yaklaşımlar: Cahız’ın modernist (tevlid) eğilimi ile İbn Kuteybe’nin gelenekçi (tenkiyetü’l-Arabiyye) tutumu karşılaştırılmıştır. Cahız’ın Yunan felsefesi etkisiyle geliştirdiği mimesis ve katarsis gibi kavramlar analiz edilmiştir.
  3. Epistemolojik Zemin: Metbu ve Tabi Kavramları: İbn Kuteybe’nin metbu (temel bilgi) ile tabi (ikincil bilgi) arasında kurduğu hiyerarşi ve bu hiyerarşinin Arap kültürü üzerindeki etkileri açıklanmıştır.
  4. Cahız ve Beşeri Özgürlük: Cahız’ın dilin ontolojik yapısını sorgulayan ve insan iradesine vurgu yapan yenilikçi yaklaşımı değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, dilin beşeri bir üretim olarak ele alınması ve estetik uyumun (tenasub) matematiksel bir model üzerinden açıklanması tartışılmıştır.
  5. Edebiyat ve Dilin Birleşim Noktası: Cahız’ın El-Beyan ve’t-Tebyin eserinde, Arap edebiyatının epik ve lirik unsurlarının harmanlanmasıyla oluşturduğu yeni edebiyat teorisi incelenmiştir.

Sonuç:
Soner Gündüzöz’ün bu semineri, Arap dil biliminin üçüncü yüzyıldaki dönüşümünü ve bu dönüşümün dil felsefesi ile edebiyat teorisine etkilerini kapsamlı bir şekilde ele alır. İbn Kuteybe ve Cahız arasındaki paradigmatik farklılıklar, İslam düşüncesindeki geleneksel ve modern yaklaşımların derinlemesine anlaşılmasını sağlar. Seminer, Arap dil biliminin tarihsel ve teorik temellerini anlamak isteyenler için önemli bir kaynak niteliğindedir.

This seminar examines the critical turning points in Arabic linguistics during the 3rd century, focusing on the paradigmatic differences between Ibn Qutaybah’s Adab al-Katib and al-Jahiz’s al-Bayan wa al-Tabyin. These works are evaluated within the frameworks of epistemology, literary theory, and the philosophy of language. The seminar also analyzes the conflict between traditional and innovative approaches in Islamic thought, particularly under the influence of Hellenistic and Avestan ideas.

Main Themes:

  1. Differences Between Adab al-Katib and al-Bayan wa al-Tabyin: The traditional, epistemologically grounded approach of Ibn Qutaybah is contrasted with al-Jahiz’s syncretic model, influenced by Hellenistic and Avestan cultures.
  2. Modernist and Traditionalist Approaches in Language Philosophy: Al-Jahiz’s modernist (tawlid) tendencies are compared with Ibn Qutaybah’s traditionalist (tanqiyat al-‘arabiyyah) perspective, analyzing concepts such as mimesis and catharsis inspired by Greek philosophy.
  3. Epistemological Foundations: The Concepts of Matbu and Tabi: Ibn Qutaybah’s hierarchical distinction between matbu (foundational knowledge) and tabi (derivative knowledge) and its cultural impact on Arabic thought are explained.
  4. Al-Jahiz and Human Freedom: Al-Jahiz’s innovative approach to the ontological structure of language, emphasizing human agency, is evaluated. His perspective on language as a human creation and the mathematical explanation of aesthetic harmony (tanasub) are discussed.
  5. The Intersection of Literature and Language: Al-Jahiz’s blending of epic and lyrical elements in Arabic literature to form a novel literary theory in al-Bayan wa al-Tabyin is analyzed.

Conclusion:
Soner Gündüzöz’s seminar provides a comprehensive exploration of the transformation of Arabic linguistics during the 3rd century and its impact on language philosophy and literary theory. The paradigmatic differences between Ibn Qutaybah and al-Jahiz offer a profound understanding of the traditional and modern approaches within Islamic thought. This seminar serves as an essential resource for understanding the historical and theoretical foundations of Arabic linguistics.