AYHAN ÇİTİL: ARİSTOTELES, METAFİZİK OKUMALARI 13. SEMİNER ÖZETİ

1. Seminerin Amacı ve İçeriği
   Bu seminer, Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi adlı eserinde yer alan Transandantal Analitik’in ikinci bölümüne, özellikle kategorilerin transandantal dedüksiyonuna odaklanır. Ayhan Çitil, deneyimin mümkünlük koşullarını üçlü sentez modeliyle açıklarken; duyusallık, hayal gücü ve apersepsiyon gibi zihinsel yetilerin bilgi oluşturmadaki rolünü ayrıntılı biçimde ele alır. Temsilin nasıl bilgiye dönüştüğü ve nesne algısının hangi zihinsel yapıların ürünü olduğu seminerin temel meselesini oluşturur.
2. Ana Temalar ve Başlıklar

1. Üçlü Sentez ve Zihinsel Yetiler
   Kant’a göre deneyimin temeli, üçlü bir senteze dayanır: sezgide kavrama (duyusallık), hayalde yeniden üretim (imgelem), kavramda tanıma (apersepsiyon). Çitil, bu üç yapının nasıl etkileşim içinde bulunduğunu ve deneyimin bu sentezlerle nasıl kurulduğunu açıklar.
2. Zaman: İç Duyunun Biçimi Olarak
   Zaman, tüm temsillerin biçimidir ve iç duyunun temelidir. Dışsal ya da içsel her temsil, zamansal yapıya göre düzenlenir. Kant’a göre zaman, hem deneysel hem de saf sezgilerin koşuludur; bu sayede bilinç mümkün hâle gelir.
3. Apersepsiyonun Birlik İlkesi
   Apersepsiyonun transandantal birliği, temsillerin “Ben düşünüyorum” önermesiyle birlikte anılabilmesini ifade eder. Çitil, bu ilkenin, temsillerin bir araya gelerek nesne olarak algılanmalarını mümkün kıldığını vurgular. Bilginin nesnelliği bu birliğe bağlıdır.
4. Objekt–Gegenstand Ayrımı
   Kant, nesne kavramını ikiye ayırır: genel anlamda nesne (Objekt) ve deneysel karşılığı (Gegenstand). Çitil, bu ayrımı açıklayarak, düşünce düzeyindeki kavrayışla sezgisel verilmişlik arasındaki farkı ortaya koyar.
5. İmgelem ve Yeniden Sunum
   İmgelem gücü, önceki deneyim anlarını zihinde yeniden canlandırarak sentezin devamlılığını sağlar. Çitil, bu olmadan algının dağınık kalacağını ve kavramların oluşmayacağını belirtir. Sayı, şekil, kimlik gibi kavramlar bu yeniden üretimle kurulur.
6. Klasik Psikolojiye Eleştiri
   Kant, klasik psikolojinin yeti anlayışını dönüştürür. Aristoteles’teki ortak duyu (koine aisthesis) kavramı Kant’ta yerini hayal gücü ve apersepsiyon gibi modern yetilere bırakır. Çitil, bu ayrımı vurgulayarak Kant’ın özgünlüğünü öne çıkarır.
7. Deneyimsel Kavramların Kurulumu ve Nesnellik
   Empirik kavramlar, şematik kuralların uygulanmasıyla ortaya çıkar. İmgelem, sezgisel verileri kavramsal kalıplarla eşleştirir. Ancak bu şekilde nesneler, “nesne” hâline gelir. Kavramsal birlik olmadan nesnellik oluşmaz.

3. Sonuç
   Ayhan Çitil’in bu 13. semineri, Kant’ın transandantal dedüksiyonundaki karmaşık yapıyı açıklığa kavuşturur. Nesneler, zihnin yapılandırıcı faaliyetleriyle kurulur; zihinsel birlik, hem bilginin hem de nesnenin temelidir. Bu okuma, klasik metafizik yaklaşımlar ile modern bilgi anlayışı arasındaki köprüyü kurar ve Kant’ın düşünce tarihindeki belirleyici konumunu vurgular.

1. Purpose and Content of the Seminar
   This seminar delves into the core structure of Kant’s Critique of Pure Reason, specifically the second part of the Transcendental Analytic: the Deduction of the Categories. Ayhan Çitil meticulously guides participants through the foundational stages of Kant’s threefold synthesis, showing how the conditions of experience are formed through mental faculties such as sensibility, imagination, and apperception. The seminar explores how representation becomes cognition, and how the mind’s unity is necessary for objects to appear as objects.
2. Main Themes and Topics

1. Threefold Synthesis and Mental Faculties
   Kant’s transcendental deduction depends on a three-part synthesis: apprehension in intuition (sensibility), reproduction in imagination (imaginative synthesis), and recognition in a concept (apperception). Çitil explains how these faculties interact to construct experience out of the manifold of intuition.
2. Time as the Form of Inner Sense
   Time plays a central role as the form of inner sense. All representations—whether they appear externally (space) or internally (time)—must conform to temporal structure. Kant argues that time undergirds all empirical and pure intuitions, making consciousness itself possible.
3. Apperception and the Unity of Consciousness
   The transcendental unity of apperception is essential for the representation of objects. Çitil emphasizes that without the “I think” accompanying all representations, there would be no coherent subject to experience them as unified objects. This unity is what makes cognition objective and not just a flow of impressions.
4. Distinction Between Concepts and Objects (Objekt vs. Gegenstand)
   Kant differentiates between the general concept of an object (Objekt) and its experiential correlate (Gegenstand). Çitil explores how Kant uses these terms to highlight the difference between what can be thought in general and what is actually given in intuition and synthesized by the faculties.
5. Role of Imagination in Reproduction
   The imaginative faculty enables the mind to re-present prior moments of experience, making them available for further synthesis. Without this faculty, Çitil explains, perception would remain fragmented, preventing the formation of concepts like number, figure, or identity.
6. Critique of Traditional Psychology
   The seminar contrasts Kant’s epistemological approach with classical psychology, including Aristotle’s theory of common sense (koine aisthesis). Çitil notes how Kant reconfigures traditional faculties, distinguishing imagination and apperception as uniquely modern faculties required for knowledge formation.
7. Formation of Empirical Concepts and Objecthood
   Çitil discusses the process by which empirical concepts emerge. The key lies in the application of schematic rules, whereby the imagination matches perceptual data to conceptual templates. Objects become “objects” only insofar as they satisfy the conditions of this synthetic unity.

3. Conclusion
   Ayhan Çitil’s 13th seminar unpacks the intricate machinery of Kant’s transcendental deduction. It reveals how objects of experience do not precede the mind, but are instead constituted by it through a necessary structure of synthesis, governed by the unity of consciousness. This seminar bridges the gap between classical metaphysical frameworks and the modern understanding of cognition, highlighting Kant’s central position in the history of thought.