AYHAN ÇİTİL: ARİSTOTELES, METAFİZİK OKUMALARI 2. SEMİNER ÖZETİ

Ana Temalar:

1. Parmenides ve Düşünce Fiili:
   Seminer, Parmenides’in varlık anlayışının Platon ve Aristoteles üzerindeki etkisiyle başlar. Varlık, düşüncede değişmez ve bir olarak kavranır; bu, düşünme fiilinin duyusal olandan farklı olarak kurucu bir eylem olduğunu gösterir. Çitil, Parmenides’in, çelişmezlik ilkesinin düşünsel bir temele oturduğunu vurgular.
2. Ruhun Melekeleri ve Tecrübe:
   Düşünme, duyum, muhayyile gibi ruhun farklı yetileri aracılığıyla tecrübe biçimlenir. Tecrübe, bu melekelerin icrası ile mümkün olur. Metafiziksel araştırmanın başlangıcı, bu melekelerin düşünme yoluyla nasıl çalıştığını anlamaktır.
3. Aristoteles’te Bilgi, Hafıza ve Deney:
   Aristoteles, bilginin hayvanlarda duyum ve hafıza ile başladığını, ancak hafızanın her canlıda ortaya çıkmadığını söyler. Hafızanın deney oluşturması ve deneyden sanata, sanattan ise bilimsel bilgiye geçiş vurgulanır. Bu süreçte tümellerin bilgisine ulaşmak bilgelik olarak tanımlanır.
4. Noesis ve Külli Kavrayış:
   Çitil, Aristoteles’in “noesis” kavramını açıklarken, tümel bilgiye ulaşma fiilinin yanılmaz olduğunu ve bu fiilin duyumdan farklı olduğunu söyler. Platon’un “anamnesis” (hatırlama) kuramıyla karşılaştırmalı bir analiz yapılır; Platon’a göre düşünme, ideaları hatırlama sürecidir ve bu sürecin temelinde “bir” ve “belirsiz” (apeiron) ilkeleri vardır.
5. Taneleşme ve Adlandırma Problemi:
   Bir şeyin bireyselleşmesi (taneleşmesi) ve bir adla anılması, düşüncenin onu küllî bir yapıya dâhil etmesiyle mi olur, yoksa ayrı bir fiil midir? Bu soru, Aristoteles’in “usia” (cevher) kavrayışına ve Platon’un “bir” olan ideayı temel alan anlayışına göre tartışılır.
6. Bilgelik ve İlk Nedenler:
   Aristoteles, bilge kişinin tümel nedenleri bilen kişi olduğunu söylerken, Çitil bu yaklaşımı Platoncu bağlamda sorgular: Bilgelik, tekil olanın (bir olanın) bilgisiyle mümkün müdür, yoksa sadece tümellerin bilgisi mi bilgeliktir? Platon’a göre tek olanı bilmek, esas bilgeliğin koşuludur.

Sonuç:
Bu seminerde, Aristoteles’in bilgi ve düşünme anlayışı, Platon’un ontolojik yapısı ve noetik süreçle karşılaştırılarak metafiziksel sorgulamanın temelleri tartışılır. Düşünmenin hem varlığı hem de bireyselliği kurucu rolü, metafiziğin merkezinde yer alır. Bir sonraki oturumda, Aristoteles’in nedenler kuramı ve “iyi” fikri etrafında eleştirileri derinleşecektir.

Main Themes:

1. Parmenides and the Act of Thought:
   The seminar opens by examining Parmenides’ understanding of being and its influence on Plato and Aristotle. Being is grasped in thought as immutable and one. This demonstrates that the act of thinking differs fundamentally from sensory perception—it is constitutive. Çitil emphasizes that Parmenides roots the principle of non-contradiction in a purely intellectual ground.
2. Faculties of the Soul and Experience:
   Experience is shaped by the faculties of the soul—thinking, sensation, and imagination. Metaphysical inquiry begins with understanding how these faculties operate through thought. Thought becomes a central activity through which the soul engages with being.
3. Knowledge, Memory, and Experience in Aristotle:
   According to Aristotle, animals begin with sensation and memory, but not all possess memory. Human memory gives rise to experience (empeiria), and from experience to art and science. Wisdom (sophia) is the knowledge of universals, which emerges through this ascending epistemic process.
4. Noesis and Grasping the Universal:
   Çitil explains Aristotle’s concept of noesis—the infallible intellectual act of grasping universals. This is contrasted with sense perception. A comparison is made with Plato’s anamnesis (recollection) theory, where thinking is a process of recalling the Forms, rooted in the dual principles of the One and the indefinite (apeiron).
5. Individuation and Naming Problem:
   The problem of individuation (becoming a particular) and naming is explored. Is individuation achieved through conceptual inclusion in a universal, or by a distinct act of thought? The discussion turns on Aristotle’s notion of ousia (substance) and Plato’s grounding of individuality in the ideal “One.”
6. Wisdom and First Causes:
   Aristotle defines the wise person as one who knows the causes and universals. Çitil questions this from a Platonic lens: Is wisdom only about universals, or does it also require knowledge of the unique, the One? For Plato, knowing the One is essential to true wisdom.

Conclusion:
This seminar explores the foundational metaphysical concepts of thought, individuation, and knowledge through the frameworks of Aristotle and Plato. Thought emerges as a constitutive force not only for knowledge but for being itself. In the next session, the focus will turn to Aristotle’s theory of causes and his critique of the Platonic notion of the Good.