AYHAN ÇİTİL: ARİSTOTELES, METAFİZİK OKUMALARI 29. SEMİNER ÖZETİ
Ana Temalar:
- Cevher ve Canlılık Üzerinden Nazari Bir Düşünce Denemesi:
Bu seminerde Aristoteles’te cevherin canlılıkla ilişkisi üzerinden çağdaş fizik ve anlam felsefesiyle kesişen bir tartışma yürütülmektedir. Aristoteles’te cevherin kendi kendine hareket edebilme özelliği temel alınarak, modern fizikte bu özelliğin nasıl reddedildiği gösterilir. Buradan hareketle, dilin anlam taşıyıcı yapısıyla canlılık arasında analojik bir bağlantı kurulur. - Dil, Anlam ve Fiziksel Unsurlar Arasındaki İlişki:
Dilsel işaretlerin anlamı taşıma biçimi ile fiziksel parçaların canlılığı taşıma biçimi arasında benzerlik kurulmaktadır. Dilin sentaktik düzeni, anlamın aşkın yapısını taşımaz; aynı şekilde fiziksel unsurlar da canlılığı doğrudan taşımaz, canlılık onlara aşkın bir birlikle ilişkilidir. Bu noktadan itibaren animasyon örnekleriyle, anlamın ve canlılığın gözlenebilir biçimiyle taşıyıcı unsurlar arasındaki fark irdelenir. - Failin Sözü Olarak Canlı:
Seminerde canlılık, asli failin sözü gibi bir bütünlük ve anlamlılık yapısı içerisinde değerlendirilir. Bu yapıda parçalar (unsurlar), anlamlı bütün (canlı) içerisinde yer aldıklarında işlev kazanır. Bu çerçevede kuantum nesneleri gibi unsurların farklı bütünlüklerde farklı işlevler kazanabileceği, yani aynı anda farklı bütüne ait olabileceği belirtilir. Bu da kuvve–fiil ilişkisine yeni bir bakış sunar. - Determinist Doğa Tasarımı Eleştirisi ve Belirsizlik:
Seminerde klasik mekanik nedenselliğe karşı, parçaların hangi bütüne ait olduğuna göre işlev ve anlam kazandığı bir sistem önerilmektedir. Bu öneri, kuantum mekaniğindeki belirsizlik ilkesine nazari bir temel sunmayı amaçlar. Özellikle sabit bir öz fikrinin yerine, işleve göre ortaya çıkan ve değişebilen bir cevher anlayışı geliştirilir. - Cevherin Yeniden Düşünülmesi ve Kant Eleştirisi:
Kant’ın organizmaların doğadaki konumuna dair çözüm önerisi ve organizmaların maddesinin “yaşayan madde” olarak ayrılması eleştirilir. Modern biyolojinin, canlılarla cansızlar arasında böyle bir madde farkını tanımadığı vurgulanarak, Kant’ın çözümünün teorik bir açıklama sunamadığı dile getirilir. Çitil, klasik düşünceyi güncelleme amacıyla Kant’ın bıraktığı teorik boşluğa nazari bir müdahale yapmaya çalışır. - Yapay Zeka ve Canlılık Ayrımı:
Sözün anlam taşıyıcılığına sahip olması ve bu anlamın muhatapta canlanması, yapay zekayla insan sözü arasındaki farkı belirler. Yapay zeka yalnızca sentaktik işlemler yapabilirken, insan sözü bir anlam, muhatap ve niyet içerir. Buradan hareketle, canlılık yalnızca fiziksel düzeyde değil, anlamın aşkın yapısı çerçevesinde anlaşılabilir.
Sonuç:
Bu seminer, Aristoteles’in cevher anlayışı üzerinden canlılık, anlam ve fiziksel nesne arasındaki ilişkiyi yeniden düşünmeye açar. Dil felsefesiyle kuantum fiziği arasında kurulan bağlantı aracılığıyla, sabit cevher fikrinin ötesinde, işlevsel ve aşkın bir varlık anlayışı ortaya konur. Kant’ın yetersiz bıraktığı alanlarda yeni nazari imkanlar aranmakta, klasik metafiziğin çağdaş düzeyde yeniden inşasına dair bir arayış sürdürülmektedir.
Main Themes:
- A Theoretical Reflection on Substance and Life:
This seminar explores the relationship between substance and life in Aristotle, intersecting with contemporary physics and the philosophy of meaning. Starting from Aristotle’s view that substance possesses the capacity for self-motion, the seminar highlights how modern physics rejects this principle. An analogy is then drawn between language as a bearer of meaning and the structure of life as something that transcends mere physical components. - Language, Meaning, and Physical Elements:
A parallel is drawn between how linguistic signs carry meaning and how physical elements relate to life. Just as syntax alone does not carry meaning, physical parts do not intrinsically contain life; rather, life is an emergent unity that transcends them. Using animation as an example, the seminar explores the distinction between what is observed and what gives meaning or vitality to it. - The Living Being as the Word of the Agent:
Life is presented as the expression or speech of an original agent. In this holistic structure, individual parts only gain function within a meaningful whole. Quantum particles, for instance, can belong to different wholes depending on the relational structure they participate in. This provides a fresh perspective on the potentiality–actuality relation. - Critique of Deterministic Nature and the Role of Indeterminacy:
Instead of the classical deterministic model, the seminar proposes a system where the function and meaning of parts depend on the wholes they belong to. This relational model offers a theoretical foundation for the indeterminacy observed in quantum mechanics and suggests a dynamic understanding of substance that changes based on function. - Revisiting Substance and Critique of Kant:
Kant’s view that living beings require a distinct category of “living matter” is critically assessed. Modern biology does not acknowledge such a material difference, making Kant’s framework insufficient. Çitil proposes a theoretical intervention to fill this gap, aiming to update classical metaphysics in light of modern developments. - Artificial Intelligence and the Distinction from Life:
The seminar concludes by distinguishing between human speech and artificial intelligence. Human language conveys meaning that can be awakened in a listener; AI, by contrast, operates only at a syntactic level without intention or real referential content. This supports the idea that life cannot be reduced to physical operations alone, but must be understood within a transcendent structure of meaning.
Conclusion:
This seminar rethinks the Aristotelian concept of substance by connecting it with life, language, and physical reality. By bridging linguistic philosophy and quantum physics, Çitil proposes a model of being that transcends fixed substance, seeking functional and metaphysical coherence. He aims to reopen the space Kant left unresolved and to reconstruct classical metaphysics in a contemporary framework.