AYHAN ÇİTİL: ARİSTOTELES, METAFİZİK OKUMALARI 40. SEMİNER ÖZETİ
Ana Temalar:
- Kuvve Kavramı ve Determinizm Problemi
Bu seminer, Metafizika’nın 9. kitabının 3–6. bölümleri etrafında şekillenir. Odak noktası, kuvve (dynamis) kavramının fiil (energeia), zorunluluk ve determinizmle ilişkisini kurmaktır. Aristoteles, akıl sahibi varlıkların kuvvesini tercih ve alternatif imkânlarla ilişkilendirirken, akılsız kuvvetlerin ise uygun şartlar altında tek bir zorunlu sonucu doğurduğunu belirtir. - Özgürlük, Akıl ve İrade İlişkisi
İrade ile akıl arasındaki gerilim felsefi olduğu kadar teolojik bir mesele olarak da ortaya konur. Donald Davidson’un eylem teorisine atıfla, inanç ve arzunun birleşiminden doğan nedensel yapının, iradeyi dışlayarak özneyi sadece doğal aklın bir ürünü hâline getirdiği eleştirisi yapılır. - Geleceğe Dair Önerme Problemi ve Megaralılar
Megaralı filozofların çelişmezlik ve üçüncü hâlin imkânsızlığı ilkesine dayanarak imkânı dışlamaları eleştirilir. Onlara göre, bir şey ya zorunlu olarak vardır ya da yoktur; bu da özgürlüğü imkânsız kılar. Aristoteles, bu yaklaşımı reddeder ve değişimin, oluşun ve özgür eylemin metafizik temelinin kuvve kavramına dayandığını savunur. - Entelekheia ve Fiil (Aktüalite)
Aristoteles’in “entelekheia” (tamamlanmış fiil) ve “energeia” (etkinlik) kavramları açıklanır. Sayılar, zaman, mekân ve tanrı gibi fiilden bağımsız düşünülen varlıkların gerçekten var olup olamayacakları tartışılır. Gerçek varlık, ancak hareket halinde ya da harekete kabiliyetli olandır. - Modal Mantık ve İmkânsızın Gerçekliği
Seminerin son kısmı, modal mantık üzerine teknik bir analiz içerir. Aristoteles’in “bir şey hem mümkün olup hem de gerçekleşmemiş olamaz” tezi, modern formel mantıkta (özellikle Kripke semantiği üzerinden) sınanır. Bu metafizik iddianın, ulaşılabilir dünyaların refleksifliği ve imkân–gerçeklik çelişkisinin yokluğu gibi koşullara bağlı olduğu gösterilir.
Sonuç:
40. seminer, kuvve–fiil, zorunluluk ve imkânsızlık kavramlarını hem felsefi hem teknik olarak ele alır. Aristoteles’in modal ontolojisi ile çağdaş biçimsel mantık arasında kurulan ilişki, metafizik ilkelerin mantıksal sistemlerin sınırlarını nasıl belirlediğini ortaya koyar. Kavramsal analizlerden formel yapı kurulumuna geçilen kritik bir eşik olarak öne çıkar.
Main Themes:
- The Concept of Potentiality and Determinism
This seminar centers around Book IX, especially chapters 3 to 6 of Aristotle’s Metaphysics, focusing on potentiality (dunamis) and its relation to actuality, necessity, and determinism. The difference between rational and non-rational potentiality is emphasized: rational potentialities imply choice and alternative outcomes, while non-rational ones necessitate a singular outcome given appropriate conditions. - Freedom, Reason, and Will
The tension between intellect and will emerges as a central metaphysical problem, extending to both classical theology and contemporary philosophy. Donald Davidson’s theory is introduced, interpreting action causality through a synthesis of belief and desire, which is then critiqued for reducing agency to naturalized reason and omitting volition. - Future Contingents and the Megarian School
A critical engagement with the Megarian position—based on the law of excluded middle—is undertaken. They deny the reality of possibility, arguing that everything either necessarily is or is not. Aristotle rejects this deterministic view, insisting that potentiality must have ontological validity for genuine change and agency to be possible. - Entelecheia and Actualization
Aristotle’s terms “entelecheia” (complete actuality) and “energeia” (activity) are examined. The distinction between potential and actual being is used to address whether fictitious or non-spatiotemporal entities (like numbers, space, time, or the divine) can be said to “exist.” Only beings engaged in motion or capable of motion are fully actual. - Modal Logic and the Reality of the Impossible
The seminar culminates in a technical analysis of modal logic. Using modern formal notations and Kripke semantics, the discussion tests Aristotle’s claim that something cannot be both possible and unrealizable. Through symbolic proofs, this metaphysical stance is shown to hinge on the reflexivity of accessible worlds and the non-contradiction of possibility and actuality.
Conclusion:
This seminar is both a philosophical and technical deep dive into the metaphysical structures of potentiality, actuality, necessity, and impossibility. By linking Aristotle’s modal ontology to contemporary formal logic, Çitil demonstrates how metaphysical commitments can shape the boundaries of logical systems. The seminar marks a shift from purely conceptual analyses to a more formal articulation of metaphysical truths.