EKREM DEMİRLİ: KEŞFÜ’L-MAHCÛB OKUMALARI 2. SEMİNER ÖZETİ
Ekrem Demirli’nin bu seminerde odaklandığı temel konu, Hucuveri’nin Keşfü’l-Mahcûb eserindeki “ispat-ül ilim” kavramıdır. İlim ve bilginin doğası, kesinliği ve gerçekliğin nasıl algılanması gerektiği gibi konular üzerinde durulmuştur. Demirli, Sokrat öncesi felsefeden başlayarak bilgi, hakikat ve kuşkuculuk ekseninde geniş bir tartışma sunmuş, bu bağlamda Hucuveri’nin eserinin bilgiye ilişkin temel yaklaşımlarını değerlendirmiştir. Seminerde ayrıca eleştirel okuma, yazarlık ve bilgiye yaklaşım yöntemleri üzerinde durulmuştur.
Ana Temalar
- Bilginin Doğası ve Hakikatin Sabitliği Hucuveri’ye göre bilgi, değişmez ve sabit bir hakikate dayanır. “İspat-ül ilim” kavramı, bilginin kanıtlanabilirliğinden ziyade onun varlığını ve mümkün olduğunu savunur. Demirli, bu anlayışı, modern kuşkuculukla karşılaştırarak açıklamış ve Platon, Sokrat ve Aristo gibi filozofların bilgiye dair yaklaşımları ile ilişkilendirmiştir.
- Görecelilik ve Kuşkuculuğun Eleştirisi Hucuveri’nin döneminde Sufilerin, modern anlamda görecelik ve kuşkuculukla ilişkilendirildiği belirtilmiştir. Ancak Hucuveri, bilgi ve hakikatin nesnel olduğunu savunarak tasavvufu bu kuşkucu yaklaşımlardan ayrıştırmıştır. Demirli, bu düşünceyi klasik dünyadan modern dünyaya kadar uzanan bir çerçevede analiz etmiştir.
- Bilgi ve Ahlak İlişkisi Seminerde bilgiyle ahlakın doğrudan ilişkili olduğu vurgulanmıştır. Adalet, ahlak ve değerlerin görecelilikten bağımsız bir şekilde tanımlanması gerektiği savunulmuş ve bu bağlamda Hucuveri’nin ahlaki önermelerinin kesin ve evrensel olduğu belirtilmiştir.
- Eleştirel Okuma ve Yazarın Rolü Kitap incelemesinin eleştirel bir bakış açısıyla yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Demirli, öğrencilerin metinleri analiz etme ve yazarın niyetini anlamaya yönelik becerilerini geliştirmelerini önermiştir. Yazarlık ve düşünce aktarımının, bilgi üretiminde temel bir rol oynadığı ifade edilmiştir.
- Bilimin İslam Dünyasındaki Rolü Seminerde, İslam dünyasında bilimsel üretimin temel motivasyonları tartışılmıştır. Geleneksel olarak “kevni ayetler” ve pragmatik yaklaşımların bilimsel araştırmaları şekillendirdiği ifade edilmiştir. Ancak bu yaklaşımların bilimsel araştırmaların derinliğini sınırlandırdığı ve modern dünyada daha geniş bir perspektife ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.
Sonuç
Demirli’nin semineri, Hucuveri’nin bilgi ve hakikat anlayışını merkeze alarak tasavvufun hem entelektüel hem de pratik boyutlarını analiz eder. Bilginin sabit bir hakikat üzerine inşa edilmesi gerektiği düşüncesi, seminerin temel argümanlarından biridir. Göreceliliğe karşı geliştirilen eleştiriler, hem klasik felsefi gelenekler hem de modern dünya bağlamında ele alınmıştır. Seminer, öğrencilerin bilgiye yaklaşımında eleştirel ve sistematik bir bakış açısı geliştirmesine katkı sağlamayı hedefler.
In this seminar, Ekrem Demirli focuses on the concept of ispat-ül ilim (affirmation of knowledge) from Hujwiri’s Kashf al-Mahjub. The discussion centers on the nature of knowledge, the certainty of truth, and how reality should be understood. Demirli provides a comprehensive exploration of epistemology, linking Hujwiri’s perspective to pre-Socratic philosophy and classical thinkers like Plato, Socrates, and Aristotle. The seminar also emphasizes the importance of critical reading, authorship, and methods of engaging with knowledge.
Key Themes
- The Nature of Knowledge and the Permanence of Truth
According to Hujwiri, knowledge is based on immutable and absolute truth. The concept of ispat-ül ilim affirms the existence and possibility of knowledge rather than focusing on proving it. Demirli compares this understanding with modern skepticism and explores its philosophical connections with classical thought. - Critique of Relativism and Skepticism
During Hujwiri’s time, Sufis were often associated with relativism and skepticism. However, Hujwiri rejected such associations by emphasizing the objectivity of knowledge and truth. Demirli analyzes this stance within the broader context of classical and modern debates on epistemology. - The Relationship Between Knowledge and Ethics
The seminar underscores the intrinsic link between knowledge and ethics. Concepts such as justice, morality, and values are framed as independent of relativism. Hujwiri’s moral propositions are presented as definitive and universal, aligning with his epistemological framework. - Critical Reading and the Role of the Author
Demirli highlights the importance of approaching texts with a critical perspective. He encourages students to develop skills in analyzing texts and understanding the author’s intentions. Writing and the articulation of ideas are emphasized as essential tools for producing and organizing knowledge. - The Role of Science in the Islamic World
The seminar addresses the motivations behind scientific endeavors in the Islamic world. Traditional approaches, such as viewing nature as kevni ayat (cosmic signs) or adopting pragmatic perspectives, are discussed. However, Demirli argues that these approaches may limit the depth of scientific inquiry and stresses the need for a broader perspective in modern times.
Conclusion
Demirli’s seminar delves into Hujwiri’s understanding of knowledge and truth, analyzing the intellectual and practical dimensions of Sufism. The affirmation of knowledge as grounded in immutable truth forms the seminar’s central argument. The critique of relativism is explored through both classical philosophical traditions and modern epistemological challenges. This seminar encourages students to adopt a critical and systematic approach to engaging with knowledge, contributing to their intellectual development.