EKREM DEMİRLİ: KİTÂBU’T-TEVHÎD OKUMALARI 2. SEMİNER ÖZETİ

 

Bu seminer, İmam Mâtürîdî’nin Kitâbu’t-Tevhîd adlı eserini temel alarak İslam teolojisinin, diğer kültürel, dini ve felsefi geleneklerle etkileşimlerini incelemektedir. İslam düşüncesinin şekillenmesinde rol oynayan tarihsel ve entelektüel meydan okumalar ile bu sürecin teolojik etkileri tartışılmıştır.

Ana Temalar

  1. İslam’ın Teoloji ve Felsefe ile Karşılaşması
    • Erken İslam, Doğu Akdeniz’deki Hristiyanlık ve Zerdüştlük gibi yerleşik dini sistemlerle ve Yunan felsefesiyle karşılaşmıştır.
    • Seminerde, bir dini tanımak ile onun yapılandırılmış teolojisiyle etkileşim kurmak arasındaki fark vurgulanmıştır. Bu etkileşim, İslam’ın kendi teolojik yapılarını geliştirmesini zorunlu kılmıştır.
  2. Dış Etkiler Altında Teolojik Oluşumlar
    • İmam Mâtürîdî’nin teolojisi, İslam’ın Greko-Romen felsefesi ve Doğu’nun dini sistemleriyle karşı karşıya geldiği bir dönemde şekillenmiştir.
    • Kitâbu’t-Tevhîd, ilahî birliğin (tevhid), peygamberliğin ve insan sorumluluğunun nasıl açıklanabileceğine dair cevaplar sunar.
  3. Akıl ve Vahiy Arasındaki Gerilim
    • İslam teolojisinin merkezinde akıl (‘aql) ile vahiy (wahy) arasındaki gerilim yer alır.
    • Mâtürîdî, aklı vahyi açıklayıcı ve doğrulayıcı bir araç olarak görmüş, akıl ile vahiy arasında bir denge kurmayı amaçlamıştır.
  4. İmanın Savunusu ve Yayılımı
    • İslam teolojisi, bir yandan dış eleştirilere karşı savunma (apologia), diğer yandan imanı başkalarına açıklama (propaganda) işlevlerini yerine getirmek için şekillenmiştir.
    • Bu süreçte, farklı inançlarla diyalog için evrensel bir dil geliştirilmesi ve içsel tutarlılığın korunması gerekliliği öne çıkmıştır.
  5. Günümüzle Bağlantılar
    • Seminerde, klasik teolojinin sekülerizm ve dinler arası ilişkiler gibi modern meseleler için nasıl rehberlik edebileceği tartışılmıştır.
    • Geleneksel metinlerle eleştirel bir şekilde yüzleşmenin, tarihsel ve kültürel bağlamı kaybetmeden modern sorunlara cevaplar sunabileceği vurgulanmıştır.

Sonuç

Seminer, Kitâbu’t-Tevhîd’in İslam teolojisinin şekillendiği dönemin zorluklarını ve çeşitliliğini yansıtan temel bir metin olduğunu ortaya koyar. İmam Mâtürîdî’nin akıl ve vahyi birleştiren yöntemi, İslam düşüncesinin farklı entelektüel bağlamlarda nasıl geliştiğini gösterir.

 

 

 

This seminar examines the intersections of Islamic theology, particularly as reflected in Imam Maturidi’s Kitâbu’t-Tevhîd, and broader intellectual traditions. The session highlights the dynamic interactions between Islamic thought and other cultural, religious, and philosophical frameworks, exploring the theological and historical challenges that shaped Islamic belief systems.

Key Themes

  1. Islamic Encounters with Theology and Philosophy
    • Early Islam encountered well-established theological systems in the Eastern Mediterranean, such as Christianity and Zoroastrianism, alongside Greek philosophical traditions.
    • The seminar emphasizes the distinction between recognizing a religion and engaging with its structured theology. Islam’s engagement with these traditions forced the nascent faith to refine its own theological constructs.
  2. Theological Formulations Amidst External Influences
    • Imam Maturidi’s theology arose during a period when Islam was grappling with influences from Greco-Roman philosophy and Eastern theological systems.
    • His work is situated in the broader context of Islamic theological responses to questions about divine unity (tawhid), prophecy, and human responsibility.
  3. Challenges of Reason and Revelation
    • The tension between reason (‘aql) and revelation (wahy) is central to Islamic theology.
    • Maturidi’s approach integrates rational inquiry with scriptural fidelity, positioning reason as a tool to validate and explain revelation rather than oppose it.
  4. Propagation and Defense of Faith
    • Islamic theology developed dual objectives: defending the faith against external critiques (apologia) and articulating it to non-Muslims (propaganda).
    • These objectives required developing a universal language for interfaith dialogue while addressing internal doctrinal consistency.
  5. Modern Relevance and Reflection
    • The seminar explores how classical theology can provide insights into contemporary challenges, including secularism and interfaith relations.
    • It stresses the importance of critically engaging with traditional texts to address modern issues without losing sight of the historical and cultural contexts in which they were produced.

Conclusion

The seminar underscores Kitâbu’t-Tevhîd as a foundational text that reflects the complexity of Islamic theology in its formative years. Imam Maturidi’s synthesis of rational and scriptural approaches demonstrates the adaptability of Islamic thought in navigating diverse intellectual landscapes.